دکترای حرفه‌ای مقطعی دانشگاهی است که دانش آموزان بعد از گذراندن دوره پیش‌دانشگاهی (یا با مدرک دیپلم نظام قدیم) وارد آن شده و به‌صورت پیوسته تا اخذ مدرک دکتری تحصیل می‌کنند. رشته‌هایی که دارای این مقطع تحصیلی هستند شامل رشته‌های علوم پزشکی مانند داروسازی، پزشکی عمومی، دامپزشکی عمومی و دندانپزشکی بوده و تحت نظر وزارت بهداشت‌اند.

البته اخیراً دوره Doctorate of Business Administration یا دکترای مدیریت حرفه‌ای کسب‌وکار که به‌اختصار DBA نامیده می‌شود نیز به وجود آمده‌ است. این رشته معادل دکترای حرفه‌ای است. برای ورود به DBA باید دارای مدرک کارشناسی ارشد باشید؛ اما در دانشگاه‌های کشور تدریس نمی‌شود و از همین رو در این مبحث به همین بسنده می‌کنیم که مدرک آن معادل دکترای تخصصی نبوده و از آن متفاوت است.

کلیه دانشجویان مقطع دکترای حرفه‌ای موظف‌اند طرح آموزشی بگذرانند و تا پایان آن حق شرکت مجدد در کنکور رشته‌های دیگر را ندارند. طی طرح آموزشی دانشجویان باید در زمان تعیین‌شده درزمینهٔ کاری مرتبط با رشته خود فعالیت کنند.

ازآنجاکه این رشته‌ها به‌خصوص رشته‌های پزشکی، دامپزشکی، دندانپزشکی و داروسازی جزء رشته‌های پرطرفدار محسوب می‌شوند، پذیرششان فقط از طریق کنکور صورت می‌گیرد.

دکترای حرفه‌ای چند سال است؟

معمولاً بین 6 تا 7 سال است؛ دندانپزشکی 6 سال، دامپزشکی 6/5 سال و برای سایر رشته‌ها 7 سال است. حتی ممکن است یک رشته در دانشگاه‌های مختلف کوتاه‌تر یا طولانی‌تر شود. دانشجویان طی این مدت بین 209 الی 300 واحد درسی را می‌گذرانند.

ثبت‌نام دکترای حرفه‌ای

حداقل مدرک موردنیاز برای ثبت‌نام در کنکور دکترای حرفه‌ای، مدرک پیش‌دانشگاهی است.

برای ثبت‌نام باید دفترچه کنکور را از سایت سازمان سنجش دریافت کرده و مطابق راهنمایی‌های آن اقدام کنید. درواقع ثبت‌نام این رشته‌ها نیز همراه با رشته‌های مقاطع کاردانی و کارشناسی صورت می‌گیرد.

چون این رشته‌ها از رشته‌های پرطرفدار محسوب می‌شوند، پذیرش بدون کنکور ندارند و داوطلبان برای پذیرفته شدن حتماً باید در کنکور سراسری شرکت کنند.

دانشگاه‌های سراسری (شبانه و روزانه)، آزاد، غیرانتفاعی برای این مقطع تحصیلی دانشجو می‌پذیرند.

تفاوت دکتری حرفه‌ای و دکتری عمومی

دکترای حرفه‌ای یک مقطع تحصیلی است. رشته‌های مختلفی مانند داروسازی، دندانپزشکی، دکتری عمومی، دامپزشکی و … در این مقطع تحصیلی تدریس می‌شوند.

دکتری عمومی نام یکی از رشته‌هایی است که در مقطع دکتری حرفه‌ای تدریس می‌شود. دانشجویان این رشته بعد از فارغ‌التحصیلی می‌توانند به‌عنوان پزشک عمومی فعالیت کنند.

تفاوت دکتری حرفه‌ای و.Ph.D

.Ph.D همان دکترای تخصصی است که با دکترای حرفه‌ای فرق دارد.

اولین تفاوت مهم این است که شما از مقطع پیش‌دانشگاهی وارد دکترای حرفه‌ای می‌شوید، ولی برای ورود به دکترای تخصصی (Ph.D.) باید کارشناسی ارشد داشته باشید.

علاوه بر این، فارغ‌التحصیلان دکتری حرفه‌ای می‌توانند در صورت تمایل در امتحان تخصص شرکت کرده و دکتری تخصصی بگیرند؛ بنابراین همان‌طور که مشاهده می‌کنید دکتری تخصصی یک مرحله بالاتر از حرفه‌ای قرار دارد.

اما بازهم دکترای تخصصی بالاترین سطح تحصیلات نبوده و بعدازآن فوق تخصص دکتری را داریم که فقط بعضی رشته‌ها امکان ادامه تحصیل در این مقطع را دارند.

دکتری حرفه‌ای معادل فوق‌لیسانس

در بخش قبل گفته شد که بعد از اخذ مدرک دکترای حرفه‌ای می‌توانید در امتحان دکترای تخصصی شرکت کرده و تخصص بگیرید؛ بنابراین دکترای حرفه‌ای معادل دکترای تخصصی نمی‌شود.

اما تعداد واحدهایی که در دکترای حرفه‌ای گذرانده می‌شود نسبت به کارشناسی ارشد بیشتر بوده، به‌طوری‌که شما برای اخذ مدرک کارشناسی ارشد باید 6 سال تحصیل کنید (4 سال کارشناسی و 2 سال کارشناسی ارشد ناپیوسته) ولی دکترای حرفه‌ای اکثر رشته‌ها 7 سال است. از این نظر شاید بتوان گفت دکترای حرفه‌ای در جایگاهی بین کارشناسی ارشد و دکترای تخصصی قرار دارد.

برای ادامه تحصیل، برای آزمون‌های استخدامی یا معادل‌سازی مدرک تحصیلی، دکترای حرفه‌ای معادل کارشناسی ارشد به‌حساب آورده می‌شود.

دکترای حرفه‌ای به انگلیسی

دکترای عمومی Doctor of Medicine یا Medicine Doctorate یا به‌اختصار MD

داروسازی Doctor of Pharmacy Degree یا به‌اختصار.Pharm.D

دندانپزشکی عمومی Dentistry

دامپزشکی Doctor of Veterinary Medicine یا به‌اختصار DVM

بیوتکنولوژی Doctor of Biotechnology Degree

فیزیوتراپی Doctor of Physiotherapy یا DPT

پرسش و پاسخ درباره “دکترای حرفه‌ای چیست؟”

1. دکترای حرفه‌ای چیست؟
دکترای حرفه‌ای یک مقطع تحصیلی است که بیشتر در رشته‌های تخصصی مانند پزشکی، داروسازی، دندان‌پزشکی، دامپزشکی، حقوق و مهندسی ارائه می‌شود. این مقطع به‌طور معمول به‌عنوان یک درجه پیشرفته به کسانی که می‌خواهند در حرفه‌های خاص خود تخصص پیدا کنند، اعطا می‌شود. دکترای حرفه‌ای بر خلاف دکترای پژوهشی، بیشتر بر جنبه‌های عملی و کاربردی تمرکز دارد.

2. تفاوت دکترای حرفه‌ای با دکترای پژوهشی چیست؟
دکترای حرفه‌ای بیشتر به مهارت‌های عملی و کاربردی در یک حوزه خاص می‌پردازد و هدف آن آماده‌سازی فرد برای ورود به بازار کار است. در مقابل، دکترای پژوهشی به تحقیق و تولید دانش جدید در یک زمینه علمی متمرکز است و از افراد انتظار می‌رود که در زمینه‌ای خاص تحقیقاتی عمیق انجام دهند.

3. چه رشته‌هایی دکترای حرفه‌ای دارند؟
رشته‌هایی که دکترای حرفه‌ای دارند عمدتاً به رشته‌های تخصصی مرتبط با خدمات درمانی، مهندسی و علوم انسانی بازمی‌گردند. از جمله این رشته‌ها می‌توان به پزشکی، دندان‌پزشکی، داروسازی، دامپزشکی، حقوق، روان‌شناسی، مهندسی پزشکی، و رشته‌های مهندسی مثل مهندسی معماری و مهندسی عمران اشاره کرد.

4. آیا دکترای حرفه‌ای شرایط خاصی برای ورود دارد؟
برای ورود به دکترای حرفه‌ای، معمولاً فرد باید مقطع کارشناسی یا کارشناسی ارشد را در رشته مرتبط گذرانده باشد. در برخی موارد، پذیرش در دکترای حرفه‌ای نیازمند قبولی در آزمون‌های ورودی تخصصی و مصاحبه‌های علمی است. برای رشته‌هایی مانند پزشکی و دندان‌پزشکی، ممکن است آزمون‌های خاصی برگزار شود که تنها داوطلبان با نمره بالاتر پذیرفته شوند.

5. آیا دکترای حرفه‌ای به‌طور مستقیم به اشتغال فرد کمک می‌کند؟
بله، دکترای حرفه‌ای به‌طور مستقیم فرد را برای اشتغال در حرفه خاص خود آماده می‌کند. به‌عنوان مثال، یک پزشک با گذراندن دکترای حرفه‌ای، قادر خواهد بود به‌عنوان پزشک عمومی یا متخصص مشغول به کار شود. همچنین، در برخی رشته‌ها مانند حقوق، فرد می‌تواند پس از اتمام دکترای حرفه‌ای، به‌عنوان وکیل، قاضی یا مشاور حقوقی فعالیت کند.

6. مدت زمان تحصیل در دکترای حرفه‌ای چقدر است؟
مدت زمان تحصیل در دکترای حرفه‌ای بسته به رشته و دانشگاه متفاوت است. معمولاً در رشته‌هایی مانند پزشکی، دندان‌پزشکی و داروسازی این مقطع به مدت 6 تا 7 سال طول می‌کشد. اما در رشته‌هایی مانند مهندسی، این مدت ممکن است کوتاه‌تر باشد و به حدود 4 تا 5 سال برسد.

7. آیا برای دکترای حرفه‌ای باید پایان‌نامه یا پروژه خاصی ارائه شود؟
در بیشتر رشته‌های دکترای حرفه‌ای، پایان‌نامه یا پروژه علمی به‌عنوان بخشی از فرآیند فارغ‌التحصیلی الزامی است. این پروژه معمولاً مرتبط با کارهای عملی و پژوهشی در حرفه مورد نظر است و نشان‌دهنده توانایی فرد در حل مسائل واقعی است.

8. آیا دکترای حرفه‌ای برای کسانی که در حوزه‌های عملی کار می‌کنند، مفید است؟
بله، دکترای حرفه‌ای به‌ویژه برای کسانی که به‌دنبال تخصص در یک زمینه خاص عملی هستند، بسیار مفید است. این مقطع به افراد امکان می‌دهد تا مهارت‌های پیشرفته و تخصصی را در حوزه کاری خود بیاموزند و در نهایت به یک حرفه‌ای تبدیل شوند.

9. آیا دکترای حرفه‌ای در خارج از کشور نیز قابل‌اجرا است؟
بله، بسیاری از کشورهای دنیا برنامه‌های دکترای حرفه‌ای را در رشته‌های مختلف ارائه می‌دهند. به‌ویژه در رشته‌هایی مانند پزشکی، دندان‌پزشکی، داروسازی و مهندسی، کشورهایی مانند آمریکا، انگلستان و کانادا برنامه‌های تخصصی دکترای حرفه‌ای دارند که فرد می‌تواند برای تحصیل در آن‌ها اقدام کند.

10. آیا در دکترای حرفه‌ای باید از همان ابتدا در یک تخصص خاص تمرکز کرد؟
در بسیاری از موارد، دانشجویان دکترای حرفه‌ای از همان ابتدا باید در یک تخصص خاص انتخابی تمرکز کنند. به‌عنوان مثال، در رشته پزشکی، فرد باید از ابتدا مشخص کند که آیا قصد دارد در زمینه‌های عمومی یا تخصصی پزشکی تحصیل کند. در برخی رشته‌ها مانند مهندسی، ممکن است انتخاب تخصص در سال‌های آخر تحصیل صورت گیرد.

11. آیا پس از دریافت دکترای حرفه‌ای می‌توان به‌طور مستقل کار کرد؟
بله، بسیاری از فارغ‌التحصیلان دکترای حرفه‌ای پس از اتمام تحصیلات خود، می‌توانند به‌طور مستقل در حرفه مربوطه مشغول به کار شوند. به‌عنوان مثال، پزشکان، وکلا، و مهندسان می‌توانند با دریافت مجوزهای لازم، به‌طور مستقل فعالیت کنند.