مقطع تحصیلی دکتری و از جمله دکتری روانشناسی دارای یک سری تفاوت‌های جزئی با سایر مقاطع تحصیلی است از جمله اینکه:
- این مقطع تحصیلی پذیرش بدون کنکور جز برای استعدادهای درخشان ندارد و تمامی داوطلبان باید در کنکور شرکت کنند.
- کنکور دکتری به صورت نیمه متمرکز است؛ به این معنی که داوطلبان بعد از اینکه در کنکور پذیرفته شدند باید در مصاحبه شرکت کنند. مصاحبه در دانشگاه منتخب خودتان و توسط اساتید همان دانشگاه انجام می‌شود.
- تغیییر رشته در این مقطع تحصیلی مجاز نیست و باید در کنکور رشته‌های نزدیک به رشته کارشناسی ارشدتان شرکت کنید.
- پذیرش در این مقطع تحصیلی نیاز به دانش زبان انگلیسی مناسبی دارد.
دکتری روانشناسی چند سال است؟
طول دوره دکتری روانشناسی 8 ترم است. 4 ترم باید به مطالعه دروس نظری بپردازید و مانند مقطع ارشد در کلاس‌ها شرکت کنید. از ترم پنجم نیز درس 18 واحدی پایان‌نامه را اخذ می‌کنید و دو سال برای اتمام آن وقت دارید. در ضمن در این مدت باید دو مقاله در ارتباط با پایان‌نامه‌تان به چاپ برسانید تا به شما اجازه دفاع داده شود.
آزمون جامع
در ترم سوم یا چهارم باید در آزمون جامع شرکت کنید. آزمون جامع واحد درسی محسوب نمی‌شود. هر دانشگاه آزمون جامع را به‌صورت مستقل برگزار می‌کند و منابع آن نیز از طرف خود دانشگاه و از بین دروسی که طی ترم‌های گذشته مطالعه کرده‌اید تعیین می‌شود. دانشجویان تا زمان برگزاری آزمون جامع فرصت دارند که در یک آزمون معتبر زبان انگلیسی مانند آیلتس یا تولیمو نمره مناسب به دست آورند.
مصاحبه دکتری روانشناسی
برای موفقیت در مصاحبه، از چندی پیش باید تدارک ببینید و مدارک علمی درخوری فراهم کنید.
در مطلب «آمادگی برای مصاحبه دکتری» به نوع سؤالاتی که در روز مصاحبه پرسیده می‌شود و نحوه آمادگی برای روز مصاحبه پرداخته‌شده که پیشنهاد می‌شود بعد از مطالعه این مطلب، حتماً به مطالعه آن بپردازید.
پایان‌نامه، مقاله و …
اول‌ازهمه باید پایان‌نامه خوبی داشته باشید و بر روی آن مسلط باشید. سعی کنید چند مقاله از پایان‌نامه‌تان ترجیحاً در مجلات معتبر به چاپ برسانید. در همایش‌ها و کنگره‌ها و جشنواره‌های رشته خود شرکت کنید. در پی ترجمه و تألیف کتاب‌هایی درزمینهٔ رشته خود باشید و در آزمون‌های زبان مثل آیلتس و تولیمو حداقل نمره را کسب نمایید.
رفتار مناسب
در کنار این‌ها بر روی شخصیت خود هم کار کنید تا در زمان مصاحبه کارهایی مثل بلند صحبت کردن، برقراری ارتباط چشمی با مخاطب، از کوره درنرفتن در مقابل سؤالات ناراحت‌کننده، مأیوس نشدن در برابر شنیدن برخی صحبت‌ها و تواضع و فروتنی در عین پربار بودن تبدیل به ویژگی‌های شخصیتی شما شده و در روز مصاحبه با اساتید مصاحبه‌کننده ارتباط مؤثری برقرار کنید.
با همه این‌ها، اگر روز مصاحبه شما نزدیک است و مقاله‌ای ندارید یا هنوز دفاع نکرده‌اید اصلاً نگران نباشید. گاهی حتی باوجوداین شرایط هم افراد در دانشگاه پذیرش می‌شوند. مصاحبه شما مجموعه‌ای از مسائل مختلف است و نباید خود را به داشتن مقاله محدود کنید.
سؤالات علمی
در زمان مصاحبه معمولاً از دروس کارشناسی ارشد و کارشناسی هم سؤالاتی پرسیده می‌شود؛ مثلاً ممکن است از آمار، از دارو درمانی (برای رشته‌های بالینی)، نظریه‌های مختلف و … سؤال شود.
در مورد زبان انگلیسی هم علاوه بر مسائل عمومی که برای همه رشته‌ها هست، مثل معرفی خود به زبان انگلیسی و ترجمه بخشی از یک متن، از شما معادل انگلیسی برخی عبارت‌های تخصصی پرسیده خواهد شد.
در انتهای این مطلب نمونه سؤالات علمی مصاحبه برای هر یک از رشته‌ها نوشته شده.
منابع دکتری روانشناسی
دکتری روانشناسی تربیتی
-
رشته‌های مجاز دکتری روانشناسی تربیتی
فارغ‌التحصیلان رشته‌های آموزش ریاضی، آموزش فیزیک، آموزش شیمی، آموزش زبان فارسی، اخلاق، کلیه گرایش‌های رشته‌های علوم تربیتی، روانشناسی و مشاوره می‌توانند برای این رشته ثبت‌نام کنند.
-
منابع کنکور دکتری روانشناسی تربیتی
اگر شما هم قصد دارید در کنکور دکتری روانشناسی تربیتی شرکت کنید، باید علاوه بر استعداد تحصیلی و زبان، دروس کارشناسی آمار و روش تحقیق (کمی و کیفی) و کارشناسی ارشد روانشناسی تربیتی، یادگیری و انگیزش، سنجش و اندازه‌گیری را نیز مطالعه نمایید.
-
واحدهای درسی دکتری روانشناسی تربیتی
همه دروس در این رشته دو واحدی می‌باشند و شامل دروس روانشناسی تربیتی، آزمون‌های پیشرفت تحصیلی، روش‌های اصلاح و تغییر رفتار، آمار چندمتغیری و طرح‌های آزمایشی، روانشناسی رشد، یادگیری، انسان‌شناسی در اسلام، روش‌ها و نظریه‌های آموزشی می‌شود.
دکتری روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی
روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی علاوه بر تشخیص و آموزش کودکان عقب‌مانده، به کودکان تیزهوش نیز می‌پردازد.
-
رشته‌های مجاز دکتری روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی
برای شرکت در کنکور این رشته باید دانش‌آموخته یکی از رشته‌های گفتاردرمانی، توان‌بخشی و کلیه گرایش‌های رشته‌های علوم تربیتی و روانشناسی باشید.
-
منابع کنکور دکتری روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی
داوطلبان این رشته باید در دروس کارشناسی روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی و کارشناسی ارشد آمار و روش تحقیق (کمی، کیفی و آمیخته)، آسیب‌شناسی روانی کودک، استعداد تحصیلی و زبان تسلط داشته باشند.
-
واحدهای درسی دکتری روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی
اختلال‌های رفتاری و عاطفی، روش‌های نوین اصلاح رفتار، روش‌های آمار پیشرفته و روش‌های تحقیق پیشرفته، اصول نوروپسیکولوژی، روانشناسی و توان‌بخشی افراد عقب‌مانده ذهنی، روانشناسی و توان‌بخشی افراد ناشنوا، روانشناسی افراد تیزهوش و خلاق، خانواده و کودک استثنایی، ناتوانی یادگیری خاص، روانشناسی و توان‌بخشی افراد نابینا، افراد با ناتوانی‌های جسمی، حرکتی و چند معلولیتی همه دو واحدی بوده و از دروس این رشته هستند.
دکتری مشاوره
فارغ‌التحصیل این رشته می‌تواند مشاوره خانوادگی، ازدواج، شغلی، تحصیلی و … ارائه کند.
-
رشته‌های مجاز دکتری مشاوره
دانش‌آموختگان رشته‌های روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی و کلیه رشته‌ها و گرایش‌های علوم تربیتی، روانشناسی و مشاوره و راهنمایی می‌توانند در رشته «مشاوره» ثبت‌نام کنند.
-
منابع کنکور دکتری مشاوره
اگر تمایل دارید در این رشته پذیرفته شوید باید علاوه بر زبان و استعداد تحصیلی در دروس کارشناسی آمار و روش تحقیق و کارشناسی ارشد اصول و فنون و نظریه‌های مشاوره و روان‌درمانی، روانشناسی شخصیت نیز تسلط داشته باشید.
-
واحدهای درسی
انسان‌شناسی در اسلام، بررسی مقایسه‌ای نظریه‌های مشاوره و روان‌درمانی، طرح‌های تجربی تحقیق و تحلیل اطلاعات، نظریه‌های روان‌سنجی و کاربرد آزمون‌ها در مشاوره، تحلیل مقایسه‌ای نظریه و روش‌های مشاوره خانواده، بررسی مقایسه‌ای نظریه‌ها و روش‌های مشاوره گروهی، بررسی مقایسه‌ای نظریه‌ها و روش‌های مشاوره تحصیلی و شغلی، کارورزی پیشرفته از دروس این رشته بوده و همه 2 واحدی هستند.
سنجش و اندازه‌گیری
منظور از سنجش و اندازه‌گیری روان‌سنجی و کاربرد آمار در تحقیقات روانشناسی است. این رشته بیشتر در آموزش‌وپرورش، برای سنجش استعداد و هوش، کاربرد دارد. البته شرکت‌های بزرگ هم می‌توانند برای استخدام کارمند از متخصصان این رشته بهره ببرند.
-
رشته‌های مجاز
فارغ‌التحصیلان رشته‌های سنجش و اندازه‌گیری، ریاضی، آمار، فیزیک و کلیه گرایش‌های روانشناسی و علوم تربیتی می‌توانند در کنکور «سنجش و اندازه‌گیری» شرکت کنند.
-
منابع کنکور
منابع این رشته تحصیلی برای کنکور دکترا عبارت‌اند از: آزمون‌های روانی (آزمون‌های پیشرفت تحصیلی، هوش، استعداد و شخصیت) در سطح کارشناسی و آمار و روش تحقیق، اصول روان‌سنجی و نظریه‌های اندازه‌گیری (نظریه کلاسیک، سؤال پاسخ و تعمیم‌پذیری) در سطح کارشناسی ارشد و زبان و استعداد تحصیلی.
-
واحدهای درسی
مبانی و فن‌های نظریه کلاسیک اندازه‌گیری، طرح‌های آزمایشی، آمار نظری، ساخت و استفاده از ابزارهای سنجش ویژگی‌های شناختی و شخصیتی، نظریه سؤال و پاسخ IRT، همبستگی و مدل‌های مختلف رگرسیون، تحلیل عاملی و مدل‌های ساختاری، روش‌های آماری چندمتغیری، تحلیل داده‌های گسسته همگی از دروس این رشته‌اند که همه این دروس نیز دو واحدی هستند.
دکتری روانشناسی بالینی
روانشناس بالینی به حل مشکلات فردی و خانوادگی افراد می‌پردازد. منابع کنکور و رشته‌هایی که مجاز به ثبت‌نام برای این رشته هستند با روانشناسی سلامت و عمومی یکسان است.
-
رشته‌های مجاز
از رشته‌های سنجش و اندازه‌گیری، توان‌بخشی (گرایش علوم پزشکی)، بهداشت و درمان (گرایش‌های پزشکی عمومی و پرستاری) و تمام گرایش‌ها و رشته‌های علوم تربیتی، روانشناسی و مشاوره می‌توان وارد این رشته شد.
-
منابع کنکور
باید برای کنکور دروس کارشناسی روانشناسی رشد و شخصیت و کارشناسی ارشد آمار و روش تحقیق (کمی و کیفی)، آسیب‌شناسی روانی، نوروسایکولوژی، استعداد تحصیلی و زبان را مطالعه کنید.
-
واحدهای درسی
کلیه دروس دو واحدی هستند و شامل آسیب‌شناسی روانی پیشرفته، نظریه‌ها و پژوهش‌های معاصر در روانشناسی، روش‌های آماری و طرح‌های پژوهشی پیشرفته در روانشناسی بالینی، نوروسایکولوژی پیشرفته در روانشناسی بالینی، روش‌های ارزیابی و تشخیص در روانشناسی بالینی (1 و 2)، درمان‌های پیشرفته فیزیکی و دارویی در بیماری‌های روانی، کاربرد روان‌درمانی فردی، کاربرد روش‌های شناختی – رفتاری در روانشناسی بالینی، گروه‌درمانی و خانواده‌درمانی است.
دکتری روانشناسی عمومی
روانشناسی عمومی شامل مجموعه‌ای از تمام شاخه‌های دیگر روانشناسی است. دانشجویان این رشته چکیده‌ای از همه رشته‌های گروه روانشناسی را فرامی‌گیرند.
-
رشته‌های مجاز
از رشته‌های سنجش و اندازه‌گیری، توان‌بخشی (گرایش علوم پزشکی)، بهداشت و درمان (گرایش‌های پزشکی عمومی و پرستاری) و تمام گرایش‌ها و رشته‌های علوم تربیتی، روانشناسی و مشاوره می‌توان برای این رشته ثبت‌نام کرد.
-
منابع کنکور
درصورتی‌که تمایل دارید وارد مقطع دکتری روانشناسی شوید باید برای کنکور دروس کارشناسی روانشناسی رشد و شخصیت و کارشناسی ارشد آمار و روش تحقیق (کمی و کیفی)، آسیب‌شناسی روانی، نوروسایکولوژی، استعداد تحصیلی و زبان را مطالعه کنید.
-
واحدهای درسی
آمار استنباطی و روش تحقیق پیشرفته، علم‌النفس، روانشناسی رشد با تأکید بر کودکان استثنایی، آسیب‌شناسی روانی با توجه به مسائل خاص فرهنگ ایرانی، روانشناسی بالینی، روانشناسی شخصیت، روانشناسی فیزیولوژیک و نوروپسیکولوژی، تفکر و زبان و روانشناسی اجتماعی.
دکتری روانشناسی سلامت
-
رشته‌های مجاز
از رشته‌های سنجش و اندازه‌گیری، توان‌بخشی (گرایش علوم پزشکی)، بهداشت و درمان (گرایش‌های پزشکی عمومی و پرستاری) و تمام گرایش‌ها و رشته‌های علوم تربیتی، روانشناسی و مشاوره می‌توان وارد این رشته شد.
-
منابع کنکور
باید برای کنکور دروس کارشناسی روانشناسی رشد و شخصیت و کارشناسی ارشد آمار و روش تحقیق (کمی و کیفی)، آسیب‌شناسی روانی، نوروسایکولوژی، استعداد تحصیلی و زبان را مطالعه کنید.
-
واحدهای درسی
دروس دکتری روانشناسی سلامت نیز دو واحدی بوده و شامل تحلیل عاملی، مسائل روان‌سنجی، روانشناسی رشد، روانشناسی تربیتی، روش‌های آموزش (فلسفه زیربنایی روش‌های آموزش)، روانشناسی هوش و تفکر، روانشناسی شخصیت، روانشناسی پژوهش، روانشناسی یادگیری و انسان‌شناسی در اسلام می‌شود.
روانشناسی اسلامی – مثبت‌گرا
این رشته مسائل روانشناسی را از دیدگاه دینی بررسی می‌کند. برخی از درس‌هایی که دانشجویان این رشته تحصیلی باید بگذرانند عبارت‌اند از روانشناسی دین، روانشناسی اخلاق، هوش هیجانی، سلامت و شادکامی، صفات و انگیزه‌های مثبت، روابط مثبت، بازسازی مثبت، مشاوره و روان‌درمانی مثبت‌گرا، حدیث و روانشناسی مثبت و … .
تجربه مصاحبه دکتری روانشناسی
نمونه سؤالات مصاحبه که در اینجا آورده شده برگرفته از تجربه داوطلبان کنکور دکتری روانشناسی است که در وب‌سایت ابن یمین نوشته‌اند. در ضمن برای مطالعه مصاحبه‌های بیشتر می‌توانید به وب سایت سایکو ارشد مراجعه نمایید.
دکتری روانشناسی تربیتی
نظریه هال اثر نوسان را توضیح دهید. معادل انگلیسی اصطلاحات مربوط به این نظریه را بگویید.
در پژوهش کیفی از چه روش‌هایی استفاده می‌شود.
تفاوت پیاژه و ویگوتسکی و بولس.
در مورد برونر و نظریه زبان چه می‌دانید؟
تعریف ارزشیابی و سنجش و تفاوت آن‌ها.
راجع به کردارشناسی چه می‌دانید؟
تفاوت رفتارگرایی و شناختی را توضیح دهید.
دکتری مشاوره
آمار ناپارامتریک
خطای نوع اول و خطای نوع دوم را توضیح دهید.
قوی‌ترین روش تحقیق کدام است و چرا؟
در مورد تحلیل واریانس و کوواریانس توضیح دهید.
طرح بلوکی چیست؟
روش قوم‌نگاری را توضیح دهید.
دلیل انحلال گشتالت چه بود؟
روش درمان گشتالت؟
مراحل مشاوره گروهی کدم‌اند؟ (پرتکرار)
ویژگی‌های مشاور
نظریه‌پردازان شناختی را نام ببرید.
وضعیت‌های روانی تی‌ای کدم‌اند و کدام‌یک از همه بدتر است؟
در مورد نظریه آدلر و خانواده‌درمانی توضیح دهید.
چرا نظریه آدلر کل‌نگر است؟
از ویگوتسکی چه می‌دانید؟
دکتری روانشناسی (بالینی، سلامت، روانشناسی)
اعتیاد در کدام قسمت مغز است و به چه هورمون‌هایی ارتباط دارد؟
اعصاب مرکزی از چه چیزی تشکیل‌شده است؟
خطاهای شناخت گرایی چیست؟
تفاوت افسردگی در سوگ و اختلال افسردگی چیست؟
معادل انگلیسی حمایت اجتماعی چیست و انواع آن را نام ببرید.
نظریه یونگ را توضیح دهید و بگویید آیا درمان یونگی هم وجود دارد؟ (پرتکرار)
در مورد نظریه آدلر توضیح دهید. (پرتکرار)
نظریه‌های رفتار سالم را توضیح دهید.
تعریف نفس چیست؟
روانشناسی را تعریف کنید.
در مورد سندرم داون توضیح دهید.
آیا خود شما رویکرد درمانی دارید؟
مراحل سوگ را توضیح دهید.
در مورد اختلالات شخصیت، آسیب، رشد توضیح دهید.
نظریه استنبرگ، فروید، پیاژه، نوروترنسپیدها.
کار مغز چیست، از چند نوع سلول تشکیل‌شده و چطور فرمان می‌دهد؟
مغز در زمان خشم و افسردگی چگونه کار می‌کند؟
تفاوت‌های DSM
اسکیزوفرن و افسردگی
تعریف روانشناسی بالینی چیست و یک روانشناس بالینی چه وظیفه‌ای دارد؟
تعریف رفتار CBT
تعریف رفتاردرمانی
یک مصاحبه تشخیصی انجام بدهید.
پی‌نوشت: دروسی که به‌عنوان دروس مقطع دکتری روانشناسی در اینجا مطرح شدند برگرفته از وب‌سایت دانشگاه علامه طباطبایی است. دروس اختیاری در دانشگاه‌های مختلف متفاوت است.
برای شرکت در دوره های آموزشی آمادگی مصاحبه دکتری اینجا کلیک کنید.
