همان‌طور که مستحضر هستید کنکور دانشگاه‌های آزاد و دولتی مدتی است یکی شده و مقطع دکتری نیز از این امر مستثنا نیست. بنابراین ثبت‌نام دکتری برای همه دانشگاه‌ها همزمان و با شرایط یکسانی صورت می‌پذیرد. ثبت‌نام دکتری بدون کنکور نیز ویژه استعدادهای درخشان بوده و فقط در دانشگاه‌های آزاد و سراسری (روزانه و شبانه) قابل اجراست.
هزینه ثبت‌نام کنکور دکتری معادل ۶۰ هزار تومان بوده و ثبت‌نام دانشگاه‌های سراسری، آزاد، پیام نور و غیرانتفاعی از طریق وب‌سایت رسمی سازمان سنجش کشور sanjesh.org صورت می‌پذیرد.
زمان ثبت‌نام کنکور دکتری معمولاً آذرماه هرسال است و آزمون آن در ماه اسفند برگزار می‌شود.
تغییر و انتخاب رشته دکتری
برای ثبت‌نام دکتری، برخلاف سایر مقاطع تحصیلی که معمولاً امکان تغییر رشته از مقطعی به مقطع دیگر وجود دارد، داوطلبان حتماً باید در مقطع تحصیلی متناسب با رشته تحصیلی قبلی‌شان داوطلب شوند و فقط تعداد کمی از رشته‌ها وجود دارند که از همه رشته‌ها دانشجو می‌پذیرند. اگر قصد دارید بدانید با توجه به رشته تحصیلیتان در چه رشته‌هایی مجاز به ادامه تحصیل در مقطع دکتری هستید می‌توانید به دفترچه کنکور دکتری مراجعه کرده و یا با مشاورین مجرب در این زمینه مشاوره نمایید.
شما برای ثبت‌نام دکتری بعد از اعلام نتایج، درصورتی‌که مجاز به انتخاب رشته شده باشید، اقدام به انتخاب رشته می‌کنید و اگر حداقل نمره لازم برای حضور در دانشگاه انتخابی خود را کسب کرده باشید از سوی آن دانشگاه برای مصاحبه دعوت خواهید شد. قبولی نهایی شما بستگی به هر دو نمره آزمون و مصاحبه دارد.
از طرفی شما می‌توانید با شرکت در کنکور از سهمیه بورس دانشگاه‌ها برای تحصیل در خارج از کشور در مقطع دکتری استفاده کنید.
شرایط استفاده از بورس خارج از کشور در دکتری
داوطلبانی که کمتر از ۳۰ سال سن دارند و توانسته‌اند دوره‌های کارشناسی را با معدل حداقل ۱۵ و کارشناسی ارشد (یا دکترای حرفه‌ای یا کارشناسی ارشد پیوسته) را با معدل ۱۷ بگذرانند، در هنگام ثبت‌نام برای کنکور دکتری می‌توانند برای بورس خارج از کشور نیز درخواست دهند. در فرم ثبت‌نام دکتری یک گزینه وجود دارد که در صورت تمایل برای بورس می‌توانید آن را علامت بزنید.
بعضی دانشگاه‌ها برای بورس کردن دانشجویان سهمیه دارند و از طریق کنکور مشخص می‌شود این بورس به چه کسانی تعلق خواهد گرفت.
دانشگاهی که قرار است داوطلب از سهمیه آن برای بورس شدن استفاده نماید مشخص می‌کند که داوطلب پذیرفته شده در چه رشته و کشوری به ادامه تحصیل خواهد پرداخت.
برای استفاده از این امکان، اگر داوطلب رشته‌های مهندسی یا علوم پایه باشید باید نمره زبان MSRT ۵۵ و در رشته‌های هنر و علوم انسانی نمره ۶۰ داشته باشید. نمره معادل آن در آزمون‌های تافل، آیلتس و تولیمو نیز قابل‌قبول است.
مصاحبه علمی
در مصاحبه دکتری سابقه علمی داوطلب موردسنجش قرار می‌گیرد؛ یعنی به مقالات و کتب منتشرشده و کیفیت پایان‌نامه توجه می‌شود. البته توجه داشته باشید معدل مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد هم در نتیجه مصاحبه دکتری اثرگذارند.
داوطلبان بعد از پذیرش در آزمون باید با پرداخت هزینه‌ای، در مصاحبه‌ای که در دانشگاه انتخابی خودشان و توسط اساتید آن دانشگاه صورت می‌پذیرد شرکت کنند. این مصاحبه می‌تواند به‌صورت شفاهی و یا کتبی برگزار شود.
سپس نتایج نهایی آزمون شامل نمره آزمون، نمره مصاحبه، حدنصاب نمره برای پذیرش، رتبه داوطلب و آخرین رتبه پذیرفته‌شده در دانشگاه‌هایی که داوطلب برای مصاحبه مراجعه کرده است منتشر می‌شود و داوطلبان پذیرش‌شده می‌توانند در دانشگاه ثبت‌نام کنند. برای اطلاعات بیشتر در مورد نحوه سوالات مصاحبه دکتری به لینک «مصاحبه دکتری» مراجعه نمایید.
دکتری آموزشی-پژوهشی یا پژوهش محور؟
شیوه تحصیل در دوره دکتری می‌تواند به یکی از دو روش آموزشی-پژوهشی و یا پژوهش محور باشد. در هنگام ثبت‌نام دکتری، رشته‌های آموزشی-پژوهشی و پژوهش محور مشخص شده‌اند.
برای کسب اطلاعات در مورد تفاوت این دو روش پیشنهاد می‌کنم به مطلب زیر مراجعه کنید:
تفاوت شیوه تحصیلی آموزشی-پژوهشی و پژوهش محور چیست؟
معیارهای پذیرش در دکتری پژوهشی و دکتری آموزشی-پژوهشی
اما معیار پذیرش در هر یک از این دو روش تحصیلی متفاوت است. طبق اعلام سازمان سنجش آموزش کشور، در دکتری آموزشی-پژوهشی 50 درصد نمره کنکور اثر دارد، 20 درصد سوابق پژوهشی داوطلب و 30 درصد نمره مصاحبه در پذیرش نهایی داوطلب تأثیرگذار است.
در دکتری پژوهشی نیز 30 درصد نمره آزمون، 20 درصد سوابق، 30 درصد مصاحبه و 20 درصد طرحواره برای پذیرش اثر خواهد داشت.
ثبت‌نام بدون کنکور دکتری
دانشگاه سراسری
در دانشگاه‌های سراسری، پیام نور و غیرانتفاعی، پذیرش هر دانشگاه برای دکتری بدون کنکور بر اساس ضوابط خودش انجام می‌شود، بنابراین یک سیستم ثبت‌نامی جامع برای آن وجود ندارد. اگر تمایل دارید ثبت‌نام در دانشگاه را برای مقطع دکتری بدون کنکور انجام دهید باید برای اعلام دانشگاه‌ها گوش‌به‌زنگ باشید. هر دانشگاهی که مجوز لازم برای ثبت‌نام بدون کنکور را اخذ کرده باشد شرایط موردنظر را در سایتش اعلام می‌کند و شما باید در صورت دارا بودن شرایط لازم، مدارک درخواستی را از طریق اینترنت برای آن دانشگاه ارسال کنید. درصورتی‌که مدارک شما موردپذیرش اولیه قرار بگیرد برای مصاحبه دعوت می‌شوید.
شرط کسب حدنصاب معدل و نمره پایان‌نامه در همه آن‌ها وجود دارد، اما برخی شروط دیگری نیز به این شروط اضافه کرده‌اند که ازجمله آن می‌توان به اتمام دوره کارشناسی ارشد طی مدت مقرر، گذشتن حداکثر یک یا دو سال از تاریخ فارغ‌التحصیلی کارشناسی ارشد، کسب مدرک زبان، داشتن مقاله، مدرک از دانشگاه سراسری، شرط سنی و … اشاره کرد.
دانشگاه آزاد
ثبت‌نام در دانشگاه آزاد برای ورود بدون کنکور به دکتری به‌صورت سراسری و از طریق سایت azmoon.org همزمان با زمان انتخاب رشته صورت می‌پذیرد.
اگر داوطلب ورود به دانشگاه آزاد بدون کنکور هستید توجه داشته باشید که دانشگاه برای ثبت‌نام دکتری شرایطی را در نظر گرفته ازجمله معدل حداقل ۱۷ برای گروه دامپزشکی، ۱۸/۵ برای گروه انسانی و ۱۷/۵ برای سایر گروه‌ها، نداشتن درس معادل‌سازی شده و حداکثر طول دوره تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد ناپیوسته ۶ ترم.
ازآنجاکه شرایط و ضوابط ثبت‌نام دکتری بدون کنکور و با کنکور طی سال‌های اخیر بسیار تغییر کرده، توصیه می‌کنم به مطالب این نوشتار اکتفا نکنید و در صورت تمایل به ثبت‌نام حتماً به وب‌سایت خود سازمان سنجش و دانشگاه آزاد مراجعه بفرمایید. البته در مطلب زیر نیز توضیحات کاملی در این‌باره داده شده:
کارشناسی ارشد و دکتری بدون کنکور در دانشگاه آزاد
برای شرکت در دوره های آموزشی آمادگی مصاحبه دکتری اینجا کلیک کنید.
در اینجا پرسش و پاسخ‌هایی درباره عبارت “راهنمای ثبت‌نام دکتری” آمده است که به داوطلبان کمک می‌کند تا با مراحل ثبت‌نام برای مقطع دکتری آشنا شوند:
۱. مراحل ثبت‌نام برای دکتری چیست؟
پاسخ: مراحل ثبت‌نام برای دکتری به‌طور کلی شامل چند مرحله اصلی است:
- آشنایی با شرایط و رشته‌های موجود برای دکتری در سال جاری از طریق سایت سازمان سنجش یا دانشگاه‌ها.
- ثبت‌نام آنلاین در سایت سازمان سنجش و تکمیل فرم‌های مربوطه.
- بارگذاری مدارک شامل مدرک کارشناسی ارشد، ریز نمرات، کارت ملی و سایر مدارک مورد نیاز.
- پرداخت هزینه ثبت‌نام که معمولاً به صورت آنلاین از طریق سایت‌های مربوطه انجام می‌شود.
- انتخاب رشته و پیش‌ثبت‌نام در رشته‌های مختلف.
- شرکت در آزمون کتبی و آزمون‌های تخصصی (در صورتی که رشته انتخابی نیاز به آزمون دارد).
- در نهایت، نتایج قبولی از طریق سایت سازمان سنجش یا دانشگاه اعلام می‌شود.
۲. آیا برای ثبت‌نام در دکتری باید در آزمون کتبی شرکت کرد؟
پاسخ: بله، برای بیشتر رشته‌های دکتری باید در آزمون کتبی شرکت کنید. این آزمون معمولاً شامل سوالات در حوزه تخصصی رشته انتخابی و زبان انگلیسی است. در برخی رشته‌ها ممکن است آزمون عملی یا مصاحبه علمی نیز برگزار شود.
۳. آیا شرایط ثبت‌نام در دکتری برای تمام رشته‌ها یکسان است؟
پاسخ: شرایط ثبت‌نام برای رشته‌های مختلف دکتری ممکن است متفاوت باشد. به‌طور کلی، داوطلبان باید دارای مدرک کارشناسی ارشد و حداقل معدل مشخصی باشند. علاوه بر این، برخی رشته‌ها ممکن است نیاز به آزمون تخصصی و مصاحبه علمی داشته باشند. بهتر است داوطلبان پیش از ثبت‌نام، شرایط خاص رشته‌های مورد نظر خود را در سایت سازمان سنجش یا دانشگاه مربوطه بررسی کنند.
۴. آیا امکان ثبت‌نام در دکتری بدون آزمون وجود دارد؟
پاسخ: بله، برخی دانشگاه‌ها مانند دانشگاه آزاد اسلامی و دانشگاه‌های دیگر پذیرش بدون آزمون دکتری را ارائه می‌دهند. این پذیرش بر اساس سوابق تحصیلی و مقالات علمی و پژوهش‌ها است. داوطلبان باید سوابق علمی خود را برای پذیرش بدون آزمون ارائه دهند.
۵. چه مدارکی برای ثبت‌نام دکتری نیاز است؟
پاسخ: مدارک مورد نیاز برای ثبت‌نام دکتری شامل:
- مدرک کارشناسی ارشد (یا معادل آن)
- ریز نمرات مقطع کارشناسی ارشد
- کارت ملی و تصویر شناسنامه
- عکس پرسنلی (طبق دستورالعمل‌ها)
- مدارک مرتبط با سوابق علمی مانند مقالات پژوهشی (در صورت نیاز)
- پرداخت هزینه ثبت‌نام از طریق سامانه آنلاین
۶. آیا پذیرش در دکتری بر اساس آزمون ورودی است یا سوابق تحصیلی؟
پاسخ: پذیرش در دکتری معمولاً بر اساس آزمون ورودی و مصاحبه علمی است. داوطلبان پس از قبولی در آزمون کتبی، باید در مصاحبه علمی که معمولاً در دانشگاه برگزار می‌شود، شرکت کنند. برخی دانشگاه‌ها نیز در پذیرش بدون آزمون از سوابق تحصیلی و پژوهش‌های علمی استفاده می‌کنند.
۷. چگونه می‌توانم رشته‌های مختلف دکتری را برای ثبت‌نام انتخاب کنم؟
پاسخ: برای انتخاب رشته‌های مختلف دکتری، ابتدا باید دستورالعمل‌های ثبت‌نام و رشته‌های مورد پذیرش را از سایت سازمان سنجش یا سایت دانشگاه‌ها بررسی کنید. سپس از طریق فرم ثبت‌نام آنلاین در سایت‌های مربوطه، رشته‌های مورد نظر خود را انتخاب کرده و ثبت‌نام کنید. هر داوطلب می‌تواند در چند رشته مختلف ثبت‌نام کند.
۸. آیا در دکتری نیاز به ارائه مقالات علمی است؟
پاسخ: در برخی رشته‌ها و دانشگاه‌ها، ارائه مقالات علمی و پژوهش‌های منتشرشده برای پذیرش در دکتری لازم است. این مقالات ممکن است شامل مقالات ISI یا مقالات کنفرانسی باشند. همچنین برخی دانشگاه‌ها برای پذیرش بدون آزمون در دکتری از مقالات و سوابق علمی استفاده می‌کنند.
۹. آیا امکان تحصیل در دکتری به صورت تمام وقت و نیمه‌وقت وجود دارد؟
پاسخ: بله، در برخی دانشگاه‌ها، تحصیل در مقطع دکتری به‌صورت تمام وقت یا نیمه‌وقت ارائه می‌شود. در تحصیل تمام وقت، دانشجو باید وقت بیشتری را برای تحقیقات علمی و پایان‌نامه اختصاص دهد. در تحصیل نیمه‌وقت، دانشجویان می‌توانند به‌طور همزمان شاغل باشند و زمان کمتری به تحصیل اختصاص دهند.
۱۰. چه زمانی باید برای ثبت‌نام دکتری اقدام کنم؟
پاسخ: ثبت‌نام برای دکتری معمولاً در ماه‌های پایانی سال یا اوایل سال انجام می‌شود. داوطلبان باید تاریخ‌های دقیق ثبت‌نام، آزمون کتبی و مصاحبه را از طریق سایت سازمان سنجش یا سایت دانشگاه‌ها پیگیری کنند. به‌طور کلی، ثبت‌نام و برگزاری آزمون دکتری حدوداً هر سال در ماه‌های بهمن و اسفند برگزار می‌شود.
این پرسش‌ها و پاسخ‌ها به داوطلبان کمک می‌کند تا مراحل ثبت‌نام دکتری را با دقت بیشتری انجام دهند و اطلاعات مورد نیاز خود را به‌طور کامل دریافت کنند.
