مقیاس لیکرت یکی از پرکاربردترین مقیاس‎ها است که در تحلیل آماری پروژه‌ها، مقاله‌ها و پایان نامه‌های مختلف که براساس پرسشنامه انجام می‌شود، استفاده می‌شود. بسیاری از پژوهشگران رشته‌های مختلف علوم انسانی برای انجام تحلیل‌های آماری و نتیجه‌گیری و بسیاری از دانشجویان برای نگارش فصل چهارم پایان نامه خود از طیف لیکرت در spss استفاده می‌کنند. در این مطلب در مورد نحوه تحلیل پرسشنامه لیکرت در spss بیشتر توضیح می‌دهیم.

 آموزش تحلیل پرسشنامه لیکرت در spss

مقیاس لیکرت یک مقیاس ترتیبی است که با استفاده از این مقیاس پاسخ‌دهندگان، یک گزینه را بین 5 گزینه (مقیاس‌های پنج نقطه‌ای ليکرت) و یا 7 گزینه (مقیاس‌های هفت نقطه‌ای ليکرت) که بیشتر با دیدگاه آن‌ها هماهنگ است، انتخاب می‌کنند. برای مثال در مقیاس‌های پنج نقطه‌ای لیکرت، گزینه‌ها شامل “کاملا موافق، موافق، نظری ندارم، مخالف، کاملا مخالف” است. با استفاده از مقیاس لیکرت، درجه موافقت و مخالفت پاسخ‌دهندگان به یک سوال و یا یک موضوع مشخص می‌شود. نرم‌افزار spss یکی از کاراترین و پرکاربردترین نرم‌افزارها برای تحلیل داده‌های پرسشنامه طیف لیکرت است. دقت کنید که هر پرسشنامه برای بررسی یک یا چند متغیر و بررسی رابطه‌ی آن‌ها طراحی شده است. و معمولا در پرسشنامه‌ها برای بررسی هر متغیر چند گویه و سوال طراحی می‌شود. که پاسخ‌ها معمولاً به صورت چندگزینه‌ای به طور مثال شامل “کاملا موافق، موافق، نظری ندارم، مخالف، کاملا مخالف” است.

محاسبه طیف لیکرت در spss

بعد از این که پرسشنامه بین افراد توزیع شد، نوبت به تجزیه و تحلیل داده‌های جمع‌آوری‌شده می‌رسد. برای این کار باید داده‌ها وارد نرم افزار spss شود. نخست جواب‌های افراد را نمره‌گذاری کنید. برای مثال اگر از مقیاس 5 نقطه‌ای طیف لیکرت در پرسشنامه استفاده کرده‌اید و شخص در پاسخ به سوال 4، گزینه کاملا موافقم را انتخاب کرده است، شما باید در نرم افزارspss در پنجره Data view عدد 5 را وارد کنید و به همین ترتیب اگر گزینه کاملا مخالفم را انتخاب کرده، شما باید در پنجره Data view عدد 1 را وارد کنید. سپس در پنجره Variable view در قسمت values تعریف می‌شود که هریک از اعداد 1 تا 5 نشان‌دهنده کدامیک از پاسخ‌های کاملا موافق تا کاملا مخالف است.

سپس در نوارابزار بالای نرم‌افزار منوی Transform  و بعد compute variable را انتخاب کرده و سوالاتی که مربوط به هر متغیر است را مشخص کنید. سپس از نوارابزار بالای نرم‌افزار، منو Analyze را انتخاب کرده و از آنجا آنالیز و تحلیل‌های آماری که مدنظر دارید را انتخاب کرده و براساس نتایج، داده‌ها را تحلیل کنید. توجه کنید که در بین بخش‌های مختلفی که در نوارابزار بالای نرم افزار spss وجود دارد، منو Analyze پرکاربردترین بخش برای تحلیل‌های آماری داده‌های جمع آوری شده است.

پرسش و پاسخ درباره آموزش طیف لیکرت در SPSS

1. طیف لیکرت چیست و چگونه در SPSS استفاده می‌شود؟
طیف لیکرت یک مقیاس روان‌سنجی است که برای اندازه‌گیری نگرش‌ها، احساسات یا ارزیابی‌های افراد استفاده می‌شود. این مقیاس معمولاً از پنج یا هفت گزینه تشکیل شده است که به ترتیب از “کاملاً موافق” تا “کاملاً مخالف” قرار دارند. در SPSS، برای وارد کردن داده‌های طیف لیکرت، شما می‌توانید مقادیر عددی را برای هر گزینه وارد کرده و سپس داده‌ها را برای تحلیل‌های آماری مختلف مانند میانگین، مد، یا آزمون‌های آماری تحلیل کنید.

2. چگونه داده‌های مربوط به طیف لیکرت را در SPSS وارد کنیم؟
برای وارد کردن داده‌های طیف لیکرت در SPSS، شما باید ابتدا مقادیر عددی را به هر گزینه از طیف نسبت دهید. به‌طور معمول، گزینه‌ها به‌صورت عددی از 1 تا 5 یا 1 تا 7 مرتب می‌شوند، مانند:

• 1: کاملاً مخالف
• 2: مخالف
• 3: نه موافق نه مخالف
• 4: موافق
• 5: کاملاً موافق

سپس می‌توانید این داده‌ها را در جدول داده‌های SPSS وارد کنید.

3. چگونه تحلیل‌های آماری مربوط به داده‌های طیف لیکرت را در SPSS انجام دهیم؟
در SPSS، پس از وارد کردن داده‌های طیف لیکرت، شما می‌توانید از ابزارهای مختلف آماری مانند آزمون‌های میانگین، آزمون‌های t، تحلیل عاملی، و آزمون‌های همبستگی برای تحلیل داده‌ها استفاده کنید. برای مثال، برای تحلیل یک سوال طیف لیکرت، می‌توانید از میانگین نمرات برای بررسی تمایلات عمومی استفاده کنید.

4. آیا داده‌های طیف لیکرت نیاز به کدنویسی خاصی در SPSS دارند؟
بله، داده‌های طیف لیکرت باید به‌صورت عددی در SPSS کدگذاری شوند. به‌عنوان مثال، گزینه‌های “کاملاً موافق” یا “موافق” به اعداد 5 یا 4 نسبت داده می‌شوند. این کدگذاری به SPSS این امکان را می‌دهد که داده‌ها را به‌صورت عددی تحلیل کرده و نتایج معناداری ارائه دهد.

5. آیا می‌توانم تحلیل‌های مقایسه‌ای با استفاده از داده‌های طیف لیکرت در SPSS انجام دهم؟
بله، شما می‌توانید با استفاده از آزمون‌های آماری مانند آزمون t، آنالیز واریانس (ANOVA) یا تحلیل‌های چند متغیره، تفاوت‌های بین گروه‌های مختلف را تحلیل کنید. برای مثال، می‌توانید بررسی کنید که آیا تفاوت معناداری بین میانگین نمرات گروه‌های مختلف در مقیاس طیف لیکرت وجود دارد یا خیر.

6. آیا در SPSS می‌توانم گراف‌هایی برای داده‌های طیف لیکرت رسم کنم؟
بله، شما می‌توانید گراف‌های مختلفی مانند نمودارهای میله‌ای یا هیستوگرام‌ها برای داده‌های طیف لیکرت در SPSS رسم کنید. این گراف‌ها می‌توانند کمک کنند تا توزیع داده‌ها و تمایلات کلی پاسخ‌دهندگان را بهتر درک کنید.

7. آیا SPSS ابزار خاصی برای تحلیل داده‌های طیف لیکرت دارد؟
SPSS به‌طور خاص ابزارهایی برای تحلیل داده‌های طیف لیکرت ندارد، اما شما می‌توانید از ابزارهای عمومی این نرم‌افزار برای تحلیل داده‌ها، مانند آزمون‌های توصیفی، تحلیل همبستگی، و مدل‌های رگرسیونی استفاده کنید. همچنین می‌توانید با استفاده از تحلیل‌های چندگانه و تحلیل عاملی، عمق بیشتری به داده‌ها بدهید.

8. آیا می‌توانم از SPSS برای تحلیل داده‌های طیف لیکرت در پرسشنامه‌ها استفاده کنم؟
بله، SPSS یکی از بهترین ابزارها برای تحلیل داده‌های جمع‌آوری‌شده از پرسشنامه‌ها است. پس از وارد کردن داده‌های طیف لیکرت به‌عنوان نمرات عددی در SPSS، می‌توانید تحلیل‌های مختلفی مانند میانگین، انحراف معیار، همبستگی، یا تحلیل‌های پیچیده‌تر را انجام دهید.

9. چگونه می‌توانم نتایج تحلیل طیف لیکرت در SPSS را گزارش کنم؟
پس از انجام تحلیل‌های آماری در SPSS، نتایج به‌طور خودکار در قالب خروجی‌های آماری مانند جدول‌ها و نمودارها نمایش داده می‌شود. شما می‌توانید این نتایج را در گزارش‌های خود وارد کرده و به‌طور دقیق گزارش دهید که داده‌های طیف لیکرت چه نتایجی را نشان داده‌اند. به‌عنوان مثال، شما می‌توانید میانگین، انحراف معیار و درصد هر پاسخ را گزارش کنید.

10. آیا نتایج تحلیل طیف لیکرت در SPSS معتبر هستند؟
تحلیل داده‌های طیف لیکرت در SPSS به شرطی معتبر است که داده‌ها به‌درستی وارد و کدگذاری شوند. همچنین، برای به دست آوردن نتایج معتبر، باید از روش‌های آماری مناسب مانند تحلیل‌های همبستگی و آزمون‌های تفاوت میانگین‌ها استفاده کنید. به‌علاوه، باید در نظر داشت که داده‌های طیف لیکرت به‌عنوان داده‌های ترتیبی شناخته می‌شوند و باید با دقت تحلیل شوند.

11. چگونه باید نتایج تحلیل طیف لیکرت در SPSS را تفسیر کنم؟
نتایج تحلیل‌های SPSS برای داده‌های طیف لیکرت معمولاً شامل میانگین، انحراف معیار و احتمال‌های آماری (p-value) است. برای تفسیر این نتایج، باید بررسی کنید که میانگین چقدر به سمت یکی از گزینه‌های طیف میل دارد و آیا تفاوت‌های مشاهده‌شده معنادار هستند یا خیر. در صورتی که p-value کمتر از 0.05 باشد، معمولاً تفاوت‌ها معنادار در نظر گرفته می‌شوند.

12. آیا می‌توانم از تحلیل عاملی برای تحلیل داده‌های طیف لیکرت در SPSS استفاده کنم؟
بله، تحلیل عاملی یکی از روش‌های مفید برای تحلیل داده‌های طیف لیکرت است، به‌ویژه زمانی که تعداد زیادی سوال با مقیاس لیکرت دارید. تحلیل عاملی می‌تواند به شناسایی عوامل یا ابعاد مشترک بین سوالات کمک کند و نشان دهد که کدام ابعاد اصلی پشت داده‌های جمع‌آوری‌شده پنهان هستند.