شاید بدانید که مقطع دکتری به دو صورت دکتری پژوهشی و آموزشی-پژوهشی پذیرش دارد و بنابراین اگر قصد ادامه تحصیل در مقطع دکتری را داشته باشید باید از میان این دو روش تحصیلی یکی را برگزینید.

ثبت‌نام هر دو روش تحصیل هم‌زمان با انتخاب رشته کنکور دکتری صورت می‌گیرد. فقط شما باید از لیست رشته‌های دکتری نوع پژوهش محور یا آموزشی-پژوهشی را انتخاب نمایید.

اکثر رشته‌های دکتری پژوهش محورند و اساساً نیاز به پایان‌نامه دارند، اما در این میان رشته‌های آموزشی-پژوهشی هم وجود دارند.

هرکدام از این دو روش مزایا و معایب خاص خود را دارند. اینکه کدام‌یک بهتر باشد بستگی به علایق و سطح مهارت شما در انجام پژوهش دارد.

مزایای دکتری پژوهش محور

ابتدا توجه داشته باشید داوطلب شرکت در دکتری پژوهشی از همان ابتدا که درخواست ثبت‌نام در دانشگاه می‌دهد باید یک طرح پژوهشی و یک کارفرما برای اجرای طرح داشته باشد.

و اما از مزایای این شیوه آموزشی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• دکتری پژوهش محور بیشتر مناسب کسانی است که به کارهای پژوهشی علاقه‌مندند و علاقه‌ای به نشستن بر سر کلاس‌ها ندارند. در این دوره دانشجویان تنها 8 واحد درسی در دانشگاه آموزش می‌بینند و بیشتر وقت خود را صرف انجام امور پژوهشی می‌کنند.
• دانشجویان در پایان دوره پژوهش محور به دلیل انجام عملی کارهای پژوهشی، تجربه آن‌ها و قوانین بیشتری که در انجام آن‌ها از سوی اساتید و دانشگاه وجود دارد، بهتر از دانشجویان دوره‌های آموزشی-پژوهشی قادرند کارهای پژوهشی انجام دهند.
• ازآنجایی‌که دانشجویان دکتری پژوهشی نیازی به شرکت در کلاس‌ها ندارند یا تعداد کلاس‌های ایشان بسیار کم هست، بسته به مدت‌زمانی که انجام پژوهش‌ها به طول می‌انجامد می‌تواند کوتاه‌تر از دوره‌های آموزشی-پژوهشی باشد.
• درنتیجهٔ انجام پژوهش در دوره‌های پژوهش محور، دانشجویان قادر خواهند بود از پژوهش‌ها و پایان‌نامه‌های خود چند مقاله به چاپ برسانند.

مزایای دکتری آموزشی-پژوهشی

از مزایای دوره پژوهش محور گفتیم این دانشجویان می‌توانند از پایان‌نامه خود چند مقاله استخراج کنند، اما توجه داشته باشید که دانشجویان دوره آموزشی-پژوهشی نیز قادرند مقاله به چاپ برسانند و از این طریق رزومه خود را قوی کنند و نداشتن پایان‌نامه را از این طریق جبران نمایند.

از طرفی تعداد واحدهای دوره آموزشی-پژوهشی بیشتر است و دانشجویان موظف‌اند واحدهای بیشتری را بگذرانند.

از مزایای دکتری آموزشی-پژوهشی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• داوطلبانی که تاکنون کارهای پژوهشی انجام نداده و علاقه‌ای هم به انجام پژوهش ندارند می‌توانند دوره‌های آموزشی-پژوهشی را برای ادامه تحصیل انتخاب کنند.
• این دوره ساختار منظم‌تری دارد و دانشجو بعد از ورود به دانشگاه طبق قاعده مشخصی باید واحدهای آموزشی را سپری کند.
• برای داوطلبانی که ایده تحقیقاتی خاصی ندارند مناسب‌تر است.
• با توجه به تعداد بیشتر واحدهای درسی، دانش نظری و درک داوطلبان از علوم رشته مربوطه بیشتر خواهد شد.

در اینجا پرسش و پاسخ‌هایی درباره عبارت “دکتری پژوهشی بهتر است یا آموزشی پژوهشی؟” آمده است که به داوطلبان کمک می‌کند تا تفاوت‌ها و مزایای هر یک از این دو نوع دکتری را بهتر درک کنند:

۱. دکتری پژوهشی چیست؟

پاسخ: دکتری پژوهشی به نوعی از دکتری اطلاق می‌شود که در آن تمرکز اصلی بر روی تحقیقات علمی و انجام پژوهش‌های مستقل است. در این نوع دکتری، دانشجو بیشتر وقت خود را به پژوهش و نوشتن پایان‌نامه اختصاص می‌دهد و معمولاً هیچ واحد درسی خاصی برای دانشجو در نظر گرفته نمی‌شود. این نوع دکتری برای افرادی مناسب است که علاقه‌مند به انجام تحقیقاتی کاربردی یا بنیادی هستند و قصد دارند وارد حوزه‌های علمی و پژوهشی شوند.

۲. دکتری آموزشی پژوهشی چیست؟

پاسخ: دکتری آموزشی پژوهشی ترکیبی از آموزش و پژوهش است. در این نوع دکتری، دانشجو علاوه بر انجام تحقیقات علمی، باید واحدهای درسی تخصصی را نیز بگذراند. این نوع دکتری برای افرادی مناسب است که علاوه بر انجام پژوهش‌های علمی، علاقه دارند در حوزه تدریس و آموزش فعالیت کنند و در دانشگاه‌ها به تدریس بپردازند.

۳. کدام نوع دکتری بهتر است: پژوهشی یا آموزشی پژوهشی؟

پاسخ: انتخاب بین دکتری پژوهشی و آموزشی پژوهشی بستگی به اهداف حرفه‌ای و علاقه‌های شخصی شما دارد. اگر شما علاقه بیشتری به تحقیق و پژوهش دارید و می‌خواهید به حوزه‌های علمی و تحقیقاتی وارد شوید، دکتری پژوهشی ممکن است مناسب‌تر باشد. اما اگر علاقه دارید در حوزه تدریس نیز فعالیت کنید و بخواهید دروس تخصصی را در کنار پژوهش گذرانده و در دانشگاه‌ها تدریس کنید، دکتری آموزشی پژوهشی برای شما مناسب‌تر است.

۴. تفاوت‌های اصلی بین دکتری پژوهشی و آموزشی پژوهشی چیست؟

پاسخ: تفاوت‌های اصلی بین دکتری پژوهشی و آموزشی پژوهشی به شرح زیر است:

• تمرکز: دکتری پژوهشی بیشتر بر پژوهش‌های مستقل و نوشتن پایان‌نامه است، در حالی که دکتری آموزشی پژوهشی ترکیبی از پژوهش و واحدهای درسی تخصصی است.
• فرصت‌های شغلی: فارغ‌التحصیلان دکتری پژوهشی بیشتر به پژوهش و تحقیقات علمی می‌پردازند، در حالی که فارغ‌التحصیلان دکتری آموزشی پژوهشی علاوه بر پژوهش، در حوزه تدریس نیز فعالیت خواهند داشت.
• ساختار برنامه: در دکتری پژوهشی برنامه درسی کمتری وجود دارد و تمرکز بر پژوهش است، اما در دکتری آموزشی پژوهشی علاوه بر پژوهش، واحدهای درسی نیز ارائه می‌شود.

۵. آیا در دکتری پژوهشی فرصت‌های شغلی بهتری وجود دارد؟

پاسخ: دکتری پژوهشی برای افرادی که به حوزه‌های تحقیقاتی علاقه دارند، فرصت‌های شغلی عالی به همراه دارد. فارغ‌التحصیلان این نوع دکتری معمولاً در مراکز تحقیقاتی، دانشگاه‌ها، شرکت‌های تحقیق و توسعه و موسسات علمی مشغول به کار می‌شوند. اگر علاقه‌مند به انجام پژوهش‌های علمی و نوآوری هستید، دکتری پژوهشی می‌تواند فرصت‌های شغلی مناسبی را در اختیارتان قرار دهد.

۶. در دکتری آموزشی پژوهشی آیا می‌توانم به تدریس در دانشگاه‌ها بپردازم؟

پاسخ: بله، یکی از مزایای دکتری آموزشی پژوهشی این است که فارغ‌التحصیلان این نوع دکتری می‌توانند علاوه بر انجام پژوهش، در دانشگاه‌ها و موسسات آموزشی تدریس کنند. این نوع دکتری برای افرادی که علاقه‌مند به آموزش و تدریس هستند و قصد دارند در آموزش عالی مشغول به کار شوند، انتخاب مناسبی است.

۷. هزینه‌های تحصیل در دکتری پژوهشی و آموزشی پژوهشی تفاوت دارد؟

پاسخ: به‌طور معمول، هزینه‌های تحصیل در دکتری پژوهشی و آموزشی پژوهشی تفاوت چندانی ندارد، اما ممکن است هزینه‌ها بسته به دانشگاه و رشته انتخابی کمی متفاوت باشد. برخی از دانشگاه‌ها ممکن است بورسیه‌های تحصیلی یا کمک‌هزینه‌های پژوهشی برای دانشجویان دکتری پژوهشی در نظر بگیرند که این می‌تواند در کاهش هزینه‌ها مؤثر باشد.

۸. چه نوع دکتری برای کسانی که به کار در صنعت علاقه دارند مناسب است؟

پاسخ: برای کسانی که به کار در صنعت و حوزه‌های کاربردی علاقه دارند، دکتری پژوهشی مناسب‌تر است. دکتری پژوهشی تمرکز بیشتری بر انجام پژوهش‌های علمی دارد که می‌تواند در صنایع مختلف مانند مهندسی، فناوری اطلاعات، پزشکی، و علوم پایه کاربرد داشته باشد. در این نوع دکتری، شما می‌توانید بر پژوهش‌های مرتبط با صنعت و نوآوری‌های کاربردی تمرکز کنید.

۹. آیا دکتری پژوهشی سخت‌تر از دکتری آموزشی پژوهشی است؟

پاسخ: از نظر میزان دروس و تکالیف آموزشی، دکتری پژوهشی معمولاً سخت‌تر است زیرا تمرکز اصلی بر پژوهش‌های علمی است و دانشجو باید تحقیقاتی مستقل و گسترده انجام دهد. اما در دکتری آموزشی پژوهشی، به دلیل وجود دروس آموزشی، ممکن است میزان بار علمی کمتری در مقایسه با دکتری پژوهشی وجود داشته باشد. البته این تفاوت‌ها بستگی به رشته و دانشگاه نیز دارد.

۱۰. آیا امکان انتقال بین دکتری پژوهشی و آموزشی پژوهشی وجود دارد؟

پاسخ: در برخی موارد، ممکن است دانشجویان دکتری پژوهشی تمایل داشته باشند که پس از شروع تحصیل، به دکتری آموزشی پژوهشی انتقال یابند یا برعکس. این امکان بستگی به سیاست‌های دانشگاه‌ها و شرایط پذیرش دارد. بنابراین، قبل از تصمیم‌گیری برای انتقال، بهتر است با دبیرخانه دکتری دانشگاه‌ها مشورت کنید.

این پرسش‌ها و پاسخ‌ها به شما کمک می‌کنند تا تفاوت‌ها و ویژگی‌های هر یک از این دو نوع دکتری را بهتر درک کنید و تصمیم‌گیری بهتری برای انتخاب نوع دکتری مورد نظر خود داشته باشید.