اگر شما هم قصد دارید علاوه بر رشته کنونی خود در یک رشته دیگر نیز ثبت‌نام کنید باید بدانید که اگرچه تحصیل هم‌زمان در دو رشته کارشناسی ارشد ممکن است اما شرایطی دارد که توجه به آن‌ها بسیار ضروری است. چه‌بسا عدم توجه به آن شما را حتی از تحصیل در رشته اول خود نیز بازدارد.
قبل از اینکه با شرایط تحصیل هم‌زمان آشنا شوید توجه داشته باشید که تحصیل هم‌زمان در دو رشته از سه طریق امکان‌پذیر است که هر سه روش در این مطلب توضیح داده‌شده‌اند:
- تحصیل در دانشگاه پیام نور
- با استفاده از استعدادهای درخشان
- طرح کهاد
قبل از مطالعه این مطلب به یک نکته توجه داشته باشید و آن اینکه رشته اول شما چه در سطح کارشناسی باشد و چه در سطح کارشناسی ارشد، شرایط تحصیل در رشته دوم برای آن یکسان است؛ بنابراین تمام مطالبی که در اینجا عنوان‌شده‌اند صرف‌نظر از اینکه رشته اول شما کارشناسی باشد یا ارشد، در مورد تحصیل در رشته دوم صدق می‌کند.
به‌علاوه رشته دوم شما در هر حالت باید در سطح کارشناسی باشد؛ یعنی شما نمی‌توانید هم‌زمان در دو رشته که هر دو در سطح کارشناسی ارشد هستند تحصیل کنید. هم‌چنین نمی‌توانید رشته‌های پزشکی (دکترای حرفه‌ای) را به‌عنوان رشته دوم خود انتخاب کنید.
در ضمن در مقطع دکترای تخصصی و دکترای پیوسته امکان تحصیل هم‌زمان وجود ندارد. مگر در طرح کهاد آن‌هم صرفاً برای بعضی رشته‌های دکترای حرفه‌ای و در بعضی دانشگاه‌ها.
1- تحصیل در دانشگاه پیام نور
شرایط تحصیل هم‌زمان در دو رشته کارشناسی ارشد چیست؟
دکتر سرلک در مصاحبه با ایسنا بیان کرد که دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه پیام نور می‌توانند در دو رشته به‌صورت هم‌زمان تحصیل کنند با این شرط که رشته دوم خود را از میان رشته‌های کارشناسی دانشگاه پیام نور انتخاب نمایند.
شهریه تحصیل در رشته دوم در دانشگاه پیام نور مطابق قوانین شهریه فراگیر پیام نور اخذ می‌شود.
توجه داشته باشید که امکان تحصیل هم‌زمان در هر شرایطی غیر از شرایط مطرح‌شده منع قانونی دارد و درصورتی‌که دانشگاه متوجه شود ممکن است از تحصیل هر دو رشته بازبمانید.
اکیداً توصیه می‌شود درصورتی‌که دانشجوی هر مقطعی هستید و قصد تحصیل در رشته دوم را دارید، صرفاً از میان رشته‌های کارشناسی پیام نور دست به انتخاب بزنید. دیده‌شده که افراد بدون توجه به این مهم، در کنکور سراسری شرکت کرده و حتی در رشته دلخواه خود پذیرش‌شده‌اند اما در هنگام ثبت‌نام به علت اینکه مدرک مقطع قبلی‌شان نزد دانشگاه محل تحصیل رشته اول بوده و یا به دلایل دیگر با مشکل مواجه شده‌اند و نه‌تنها از ثبت‌نام در آن رشته بازمانده‌اند بلکه از کنکور سال بعد نیز محروم شده‌اند. در هنگام ثبت‌نام حتی کپی برابر اصل مدرک نیز از شما قبول نمی‌شود.
درصورتی‌که در چارچوب قوانین موجود اقدام به ثبت‌نام در رشته دوم کنید، دانشگاه اول مدارک موردنیاز را برای دانشگاه دوم ارسال خواهد کرد و شما مشکلی از این بابت نخواهید داشت.
2- تحصیل هم‌زمان در دو رشته کارشناسی ارشد برای دانشجویان استعدادهای درخشان
شرایط دانشجوی استعداد درخشان
دانشجویان کارشناسی و کارشناسی ارشد دانشگاه‌های سراسری و آزاد نیز طبق آیین نامه تحصیل هم‌زمان استعدادهای درخشان در دو رشته، به این شرط که دارای یکی از شرایط زیر باشند می‌توانند هم‌زمان در دو رشته تحصیل کنند:
- در المپیادهای کشوری موفق به کسب مدال طلا شده باشند.
- در جشنواره‌های کشوری خوارزمی و رازی رتبه اول شده باشند.
- نمره کل کنکورشان از متوسط نمره بقیه داوطلبان به‌اندازه 2/5 انحراف معیار بیشتر شده باشد.
- بر اساس تعریف دانشگاه محل تحصیل خود جزء دانشجویان استعدادهای درخشان باشند. البته استعدادهای درخشان در هر دانشگاه به‌طور مستقل تعریف می‌شود اما معمولاً شامل دانشجویانی است که معدل کل آن‌ها بالاتر از 17 باشد.
البته توجه داشته باشید که کلیه دانشجویانی که قصد دارند از این طریق در رشته دوم ثبت‌نام کنند باید حداقل دو ترم موفق به کسب معدل کل هفده شده باشند و این یک شرط عمومی است.
ویژگی‌های رشته و دانشگاه دوم انتخابی
دانشجویان استعدادهای درخشان برای انتخاب رشته دوم خود باید توجه داشته باشند که اولویت با رشته‌های انسانی، هنر و علوم پایه و یا رشته‌های مکمل رشته اول است و اولویت دانشگاه دوم نیز دانشگاه محل تحصیل دانشجو است. البته در صورت درخواست دانشجو و موافقت گروه آموزشی می‌توان رشته‌های دانشگاه دیگری را به‌عنوان رشته دوم انتخاب کرد.
اولویت پذیرش دانشجویان استعدادهای درخشان در دوره‌های روزانه است و هزینه‌ای بابت دوره‌های روزانه از دانشجو دریافت نمی‌شود.
پاسخ به چند سؤال پیرامون تحصیل در رشته دوم
چطور برای تحصیل در رشته دوم اقدام کنیم؟
درصورتی‌که شما دانشجو باشید و تمایل داشته باشید در رشته دیگری علاوه بر رشته اول تحصیل کنید، بعد از گذراندن دو ترم از رشته اول می‌توانید به آموزش دانشگاه خود مراجعه و درخواست دهید. البته توجه داشته باشید که اگر بیش از چهار ترم از رشته اول شما را گذرانده باشید دیگر نمی‌توانید برای رشته دوم اقدام کنید؛ یعنی تنها زمان مجاز به اقدام برای رشته دوم بین‌ترم دوم و چهارم است.
وقتی درخواست خود را با آموزش دانشگاهتان مطرح کنید، یک استاد مشاور به شما اختصاص داده خواهد شد که شما را در مراحل تحصیل در هر دو رشته راهنمایی خواهد کرد.
ازآنجاکه دانشگاه پیام نور کنکور را از مقطع کارشناسی خود حذف کرده، نیازی نیست مجدداً در کنکور ثبت‌نام کنید، بلکه ثبت‌نام رشته دوم بر اساس سوابق تحصیلی صورت می‌پذیرد.
با امکان تداخل امتحانات در تحصیل هم‌زمان چه باید کرد؟
یکی از سؤالات پرتکرار در ارتباط با تحصیل هم‌زمان در دو رشته این است که با تداخلات احتمالی زمان امتحان چه باید کرد.
یکی از شروط تحصیل هم‌زمان در دو رشته این است که دانشجو در زمان انتخاب رشته به زمان امتحانات توجه کرده و دروسی را اخذ کند که ازنظر زمان امتحان یا زمان برگزاری کلاس‌ها تداخل نداشته باشند.
قوانین نظام‌وظیفه در مورد تحصیل هم‌زمان در دو رشته چیست؟
ازآنجاکه دانشجویان باید رشته دوم را ظرف مدت مجاز رشته اول به پایان برسانند، دانشجویانی که برای رشته اول خود از معافیت تحصیلی استفاده می‌کنند می‌توانند با همان معافیت در رشته دوم تحصیل کنند.
البته توجه داشته باشید درصورتی‌که در رشته اول انصراف داده و یا اخراج شوید، معافیت تحصیلی شما به پایان می‌رسد و قادر به ادامه تحصیل در رشته دوم نیز نخواهید بود.
آیا امکان تحصیل هم‌زمان در بیش از دو رشته وجود دارد؟
دیده‌شده که با رعایت شرط انتخاب از میان رشته‌های کارشناسی دانشگاه پیام نور، می‌توان در سه رشته نیز به‌طور هم‌زمان تحصیل کرد. دکتر حمیدرضا نیرومند در سایت آفتاب نوشته‌اند باوجوداینکه دانشجوی دکتر هستند، هم‌زمان در دو رشته کارشناسی دانشگاه پیام نور نیز موفق به ثبت‌نام شده‌اند. البته لازم به ذکر است که تحصیل در رشته دوم در مقطع دکتری تحت هر شرایطی ممنوع است اما ایشان چطور باوجوداینکه دانشجوی دکتری هستند موفق به ثبت‌نام در رشته دیگری شده‌اند خود جای سؤال است.
شرایط تحصیل در دو رشته هم‌زمان چگونه است؟
اگر قرار شد در دو رشته هم‌زمان تحصیل کنید، در هر ترم می‌توانید مجموعاً در هر دو رشته 30 واحد انتخاب کنید.
عده‌ای با شنیدن این رقم نگران تمام شدن تحصیلاتشان طی حداکثر زمان مجاز تحصیل می‌شوند؛ چراکه تحصیل در رشته دوم باید طی مدت‌زمان مجاز تحصیل در رشته اول به پایان برسد؛ اما ازآنجاکه دروس عمومی و حتی دروس اختصاصی مشابه در دو رشته معادل‌سازی می‌شوند، قاعدتاً تعداد کل واحدهای دو رشته کمتر می‌شود.
البته اگر رشته اول شما یک رشته ارشد باشد و شما رشته دوم خود را یک رشته کارشناسی انتخاب کرده باشید، ممکن است به پایان رساندن رشته کارشناسی طی حداکثر دو سال کمی برایتان مشکل باشد. در این صورت بهتر است رشته‌ای را برای تحصیل هم‌زمان با کارشناسی ارشد انتخاب کنید که بیشترین تعداد واحد درسی مشترک را با رشته کارشناسی شما داشته باشد، مثلاً برق و فیزیک.
3- طرح کهاد
بااینکه طرح کهاد را تحصیل هم‌زمان در دو رشته می‌نامند اما درواقع در این طرح رشته دوم یک رشته کامل نیست و فقط یک دوره آموزشی کوتاه‌مدت شامل 18 الی 24 واحد درسی است که به‌منظور آشنایی دانشجویان با سایر رشته‌ها برگزار می‌شود.
دانشگاه‌های مجری طرح کهاد شامل دانشگاه‌های آزاد و برخی دانشگاه‌های سراسری هستند. شرایط تحصیل در طرح کهاد در هرکدام از این دانشگاه‌ها توسط خود دانشگاه مشخص می‌شود.
در پایان دوره گواهی گذراندن دوره به دانشجو اعطا خواهد شد.
