معمولاً پذیرش دانشگاه‌های معتبر در ایران (به جز فراگیر پیام نور که نحوه ورود به آن متفاوت است) به دو صورت انجام می‌پذیرید: پذیرش بر اساس آزمون ورودی و پذیرش بر اساس سوابق تحصیلی.
پذیرش دانشگاه بر اساس آزمون ورودی برای همه دانشگاه‌ها اعم از دانشگاه آزاد، غیرانتفاعی، پیام نور، مجازی، روزانه و شبانه از طریق کنکور سراسری انجام می‌شود که هرسال برگزار می‌گردد؛ اما پذیرش دانشگاه بر اساس سوابق تحصیلی با توجه به معدل و پیشینه تحصیلی داوطلبان بوده و مستلزم آن است که داوطلبان در زمانی که توسط دانشگاه موردنظرشان اعلام می‌شود دفترچه راهنمای ثبت‌نام را دریافت نموده و مطابق آن عمل نمایند.
البته در حال حاضر نظام آموزشی کشور به سمت حذف کنکور پیش می‌رود، به‌طوری‌که دانشگاه پیام نور کنکور را به‌کلی از مقطع کارشناسی خود برداشته تا داوطلبان بتوانند با آرامش خاطر بیشتری به پذیرش در دانشگاه مطلوب خود فکر کنند، اما بااین‌وجود ممکن است عده‌ای بنابه دلایلی شرکت در کنکور را ترجیح دهند.
در این نوشتار قصد داریم شما را در این انتخاب یاری کنیم تا بر اساس علایق و پیشینه تحصیلی خود، بهترین گزینه را برای ادامه تحصیل انتخاب کنید. در انتهای این مطلب می‌توانید تصمیم بگیرید کدام گزینه برای شما بهتر است؛ در کنکور سراسری شرکت کنید و یا برای پذیرش دانشگاه بر اساس سوابق تحصیلی ثبت‌نام کنید.
پذیرش دانشگاه بر اساس آزمون ورودی
اگر شما پیشینه تحصیلی چندان مطلوبی ندارید و درعین‌حال تمایل دارید در رشته یا دانشگاهی پرطرفدار و سطح بالا تحصیل کنید، شاید شرکت در کنکور سراسری برای شما گزینه بهتری باشد. درواقع کنکور به شما یک شانس دوباره می‌دهد تا بتوانید صلاحیت خود را برای ادامه تحصیلات در رشته و دانشگاه مدنظرتان اثبات کنید و نشان دهید باوجوداینکه در گذشته در به‌کارگیری توانایی‌هایتان در تحصیلات خود چندان خوب عمل‌نکرده‌اید، ولی اکنون آمادگی لازم را برای مطالعه به دست آورده‌اید.
پذیرش دانشگاه بر اساس سوابق تحصیلی
آن دسته از داوطلبانی که طی دوران تحصیل خود تلاش شایسته‌ای داشته‌اند، شاید دیگر لازم نباشد برای ادامه تحصیلات خود وارد یک رقابت جدی شده و وقت و هزینه خود را صرف چیزی نمایند که بدون هزینه‌های مالی و زمانی هم برایشان قابل‌دستیابی است.
البته این مسئله تا حدی به این بستگی دارد که نمرات شما با رشته و دانشگاهی که قصد ادامه تحصیل در آن را دارید همخوانی داشته باشند. مثلاً اگر نمرات شما
نسبتاً خوب باشند و شما قصد ادامه تحصیل در رشته و دانشگاهی
بسیار عالی را داشته باشید، درصد موفقیت شما در این رقابت کاهش خواهد یافت، چراکه رقابت در چنین رشته و دانشگاهی بالا بوده و احتمالاً تعداد افرادی که با معدل و پیشینه تحصیلی بهتری نسبت به شما برای این رشته و دانشگاه ثبت‌نام کرده‌اند زیاد باشد.
در این شرایط ممکن است مجبور به انتخاب شوید؛ باید ببینید موفقیت در همان رشته و دانشگاه آن‌قدر برایتان مهم هست که مطالعه برای کنکور سراسری و قبولی در رشته و دانشگاه مدنظر را توجیه کند. از طرفی این امکان وجود دارد که داوطلبان با نمرات بهتر اقدام به شرکت در آزمون سراسری نموده و فضا را برای شما باقی بگذارند. در چنین شرایطی که تصمیم‌گیری برایتان دشوار می‌شود نیاز به مشاوری خواهید داشت که از شرایط پذیرش دانشگاه‌ها مطلع بوده و بتواند شما را به سمت قبولی راهنمایی کند.
توجه داشته باشید که پذیرش دانشگاه بر اساس سوابق تحصیلی در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری مستلزم کسب حدنصاب‌های خاصی است که این امر پذیرش را برای دانشجویان مشکل می‌سازد. اگر قصد پذیرش در این مقاطع را دارید توصیه می‌کنم برای آگاهی از شرایط خاص پذیرش دانشگاه آزاد به لینک زیر مراجعه کنید:
کارشناسی و کاردانی بدون کنکور در دانشگاه آزاد
الف) آیا دیگران متوجه نحوه پذیرش من در دانشگاه خواهند شد؟
قبل از هر چیز باید یادآور شوم به‌هیچ‌وجه نگران اینکه اطرافیان متوجه نحوه ورودتان به دانشگاه شوند نباشید. تا وقتی خودتان نگفته باشید کسی متوجه نخواهد شد مگر اینکه از شرایط رشته و دانشگاه شما خبر داشته باشد؛ مثلاً پذیرش بعضی دانشگاه‌ها در بعضی رشته‌های خاص فقط از طریق سوابق تحصیلی است؛ بنابراین چنانچه شما در چنین رشته‌ای پذیرش شده باشید و این موضوع به گوش فردی که به هر دلیلی از این قضیه مطلع است برسد می‌تواند متوجه شود که شما بدون کنکور وارد دانشگاه شده‌اید.
ولی نگران نباشید، چراکه این قضیه آن‌قدر مهم نیست که شما را نگران کند. اینکه شما بر اساس سوابق تحصیلی‌تان وارد دانشگاه شده‌اید دلیل بر این نمی‌شود که توانایی‌ها یا مهارت‌هایتان نسبت به کسانی که در کنکور شرکت کرده‌اند کمتر باشد یا از هوش پایین‌تری برخوردار باشید! چنین تفکری اساساً اشتباه است. چه‌بسا افرادی باهوش یا با مهارت‌های زیاد وجود دارند که به هر دلیلی تصمیم می‌گیرند بدون کنکور وارد دانشگاه شوند.
ب) کیفیت آموزش در پذیرش دانشگاه بر اساس معدل چگونه است؟
در پذیرش دانشگاه بدون کنکور، اساتیدی که به شما تدریس خواهند کرد همان اساتیدی هستند که در دانشگاه‌های دیگر به دانشجویانی که از طریق کنکور پذیرش‌شده‌اند تدریس می‌کنند. حتی اگر دانشگاه شما در آن رشته هم از طریق کنکور پذیرش داشته باشد و هم از طریق سوابق تحصیلی، معمولا هر دو دسته دانشجویان سر یک کلاس در کنار یکدیگر می‌نشینند.
ج) ازنظر هزینه‌ها و امکانات پذیرش بدون کنکور چه تفاوت‌هایی با پذیرش با کنکور دارد؟
ازنظر هزینه‌های تحصیلی، پذیرش دانشگاه سراسری بدون کنکور نسبت به وقتی‌که با کنکور وارد دانشگاه روزانه شوید، ممکن است شما را متحمل هزینه‌های اندکی کند که البته در مقایسه با سایر دانشگاه‌ها نسبتاً کمتر است، اما در دانشگاه آزاد هزینه‌ها برای هر دو دسته دانشجویان یکسان است و تفاوتی نمی‌کند.
دانشگاه‌ها ممکن است ازنظر امکاناتی که در اختیار دانشجویان قرار می‌دهند، بین دانشجویان کنکوری و سایر دانشجویان تفاوت‌هایی قائل شوند؛ مثلاً شرایط انتقالی و مهمان شدن دانشگاه آزاد برای این دو دسته دانشجو متفاوت است.
د) اعتبار مدرک تحصیلی بدون کنکور در دانشگاه چطور است؟
مدرکی که به هر دو دسته دانشجو ارائه می‌گردد کاملاً یکسان بوده و در آن قید نخواهد شد که دانشجو بر اساس معدل پذیرش دانشگاه شده یا در آزمون کنکور شرکت کرده است.
هـ) آیا امکان ادامه تحصیل برای کسانی که بدون کنکور وارد دانشگاه شده‌اند وجود دارد؟
تمام فارغ التحصیلانی که بدون کنکور تحصیل کرده‌اند می‌توانند در مقاطع بالاتر در هر دانشگاهی به تحصیلاتشان ادامه دهند؛ فقط این نکته مهم را در نظر داشته باشید که اگر در دوره کارشناسی یا کاردانی بر اساس سوابق تحصیلی‌تان وارد دانشگاه شده باشید، برای مقطع کارشناسی ارشد نمی‌توانید دوباره بدون کنکور ادامه تحصیل بدهید؛ بنابراین اگر قصد ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر را دارید شاید بهتر باشد در آزمون سراسری شرکت کرده و شانس خود را برای مقاطع بالاتر نگه‌دارید.
جمع‌بندی
همان‌طور که مشاهده می‌کنید، پذیرش دانشگاه‌ها بر اساس سوابق تحصیلی تفاوت چندانی با پذیرش از طریق کنکور ندارد. بهترین کار این است که شما با توجه به پیشینه تحصیلی خود و علایقی که دارید دست به انتخاب بزنید و آنچه را که با توجه به شرایط کنونی شما مناسب‌تر است برگزینید.
لازم است این را اضافه کنم که شما می‌توانید درعین‌حال که شانس خود را برای قبولی در کنکور سراسری امتحان می‌کنید، برای پذیرش دانشگاه بر اساس سوابق تحصیلی هم درخواست بدهید.
بااینکه ورود به دانشگاه با کنکور یا بدون کنکور تفاوت چندانی باهم ندارند، داوطلبانی که قصد ادامه تحصیل تا مقطع ارشد یا دکتری را دارند بهتر است با دقت بیشتری انتخاب کنند؛ چراکه اگر بخواهید بدون کنکور وارد مقاطع تحصیلی بالاتر شوید باید بدانید یکی از شروط پذیرش بدون کنکور این است که در مقاطع تحصیلی قبلی بدون کنکور وارد دانشگاه نشده باشید.
