داوطلبانی که برای اولین بار قصد ورود به دانشگاه را دارند و یا کسانی که مدت زیادی از دیپلم آن‌ها می‌گذرد و بعد از مدت‌ها تصمیم به ادامه تحصیل گرفته‌اند، ممکن است به‌نوعی دچار ترس از شرایط ثبت‌نام دانشگاه شوند و سؤالاتی ذهن آن‌ها را درگیر کند.

معمولاً ثبت‌نام دانشگاه، چه بر اساس نمره کنکور شما باشد و چه بر اساس سوابق تحصیلی‌تان، شرایط یکسانی را شامل می‌شود. حتی معدل در هردوی آن‌ها تأثیر دارد. فقط نحوه اثرگذاری معدل در پذیرش شما متفاوت خواهد بود؛ یعنی وقتی در کنکور شرکت می‌کنید معدل 20% و نمره آزمون 80% در پذیرش شما اثر دارد درحالی‌که اگر بر اساس سوابق تحصیلی اقدام کنید میزان تأثیر معدل بر اساس میزان ارتباط رشته انتخابی شما به رشته‌ای که در آن تحصیل کرده‌اید بین 30 تا 100 درصد متغیر است.

شرط معدل برای ثبت‌نام دانشگاه

بااینکه معدل در پذیرش دانشگاه اثر دارد اما هیچ دانشگاهی برای پذیرش داوطلبان حداقل معدل خاصی مشخص نکرده است. پس شما می‌توانید با هر معدلی در هر دانشگاهی که تمایل دارید ثبت‌نام کنید. فقط کافی است در تمام دروس قبول شده باشید.

البته مطمئناً معدل می‌تواند در شانس قبولی شما تأثیرگذار باشد. مثلاً اگر معدل شما بسیار پایین باشد و قصد داشته باشید بر اساس سوابق تحصیلی‌تان ادامه تحصیل بدهید، احتمال پذیرفته شدن شما در دانشگاه‌های خیلی سطح بالا کم‌تر می‌شود. در این صورت اگر قصد دارید در دانشگاهی سطح بالا ادامه تحصیل بدهید و معدل خوبی ندارید، بهترین کار این است که کنکور بدهید تا با 80 درصد نمره کنکوری که به دست می‌آورید شانس قبولی خود را افزایش دهید.

شرایط ثبت‌نام دانشگاه برای دانشجویان اخراجی، انصرافی و تحصیل هم‌زمان

اگر شما از دانشگاه اخراج شده‌اید و یا دانشجو بوده‌اید و در اواسط تحصیل انصراف داده و مدرک معادل مقطع پایین‌تر را دریافت نموده‌اید یا حتی بعد از انصراف هیچ مدرکی دریافت نکرده‌اید، در صورت تسویه‌حساب کامل با دانشگاه قبلی و نداشتن مشکل نظام‌وظیفه می‌توانید مجدداً برای ورود به دانشگاه ثبت‌نام کنید.

اگر اکنون دانشجو هستید و قصد دارید مجدداً در رشته یا دانشگاهی دیگر ثبت‌نام کنید، باید ابتدا انصراف قطعی بدهید و سپس اقدام به ثبت‌نام نمایید. مگر اینکه دارای یکی از شرایط زیر باشید:

• جزء نخبگان یا استعدادهای درخشان در دوره کارشناسی یا کارشناسی ارشد پیوسته باشید؛ در سال 83 مصوب شد دانشجویانی که بین دو الی چهار ترم را گذرانده‌اند و معدل کلشان بیشتر از 17 است و جزء یکی از گروه‌های استعدادهای درخشانند (دارندگان طلا از المپیادهای کشوری یا نفرات رتبه اول کشوری جشنواره‌های خوارزمی و رازی) می‌توانند در دو رشته هم‌زمان در هر دانشگاهی حتی دانشگاه سراسری تحصیل کنند.
• معدل شما بیشتر از 15 باشد؛ در این صورت می‌توانید تحت طرحی به نام کهاد در رشته‌های خاصی به‌عنوان رشته دوم تحصیل کنید.
• دانشجوی دانشگاه پیام نور باشید و قصد تحصیل در رشته‌ای دیگر در مقطع کارشناسی پیام نور را داشته باشید.

شرایط ثبت‌نام دانشگاه در مورد نظام‌وظیفه

از دیگر شرایط ثبت‌نام دانشگاه، مسئله نظام‌وظیفه داوطلبان آقاست. داوطلبان آقا حتی در صورتی که برای دانشگاه‌های مجازی ثبت‌نام کنند، باید قوانین نظام‌وظیفه را رعایت نمایند که به شرح زیر است:

اخذ معافیت تحصیلی اولیه

اگر کارت پایان خدمت و یا معافیت دائم ندارید، به‌شرط دارا بودن یکی از شرایط زیر می‌توانید در دانشگاه ثبت‌نام کنید:

• بلافاصله بعد از پایان تحصیلات مقطع قبلی برای مقطع بعدی در دانشگاه ثبت‌نام کنید. به شرط اینکه مشمول نشده و اگر هم شده‌اید غیبت نخورده باشید.

• اگر شما سرباز هستید و تاکنون غیبت نداشته‌اید می‌توانید برای مقطع کارشناسی و بالاتر از آن در دانشگاه ثبت‌نام کنید.
• کارت معافیت موقت داشته باشید و تا پایان زمان تحصیلات شما اعتبار داشته باشد.
• در ضمن کلیه افرادی که قبل از سال 54 متولدشده و کارت پایان خدمت ندارند طبق قانون می‌توانند بدون نیاز به گذراندن نظام‌وظیفه عمومی، کارت معافیت دائم بگیرند؛ این دسته افراد درصورتی‌که تمایل به ادامه تحصیل دارند باید قبل از اقدام به ثبت‌نام دانشگاه کارت معافیت خود را دریافت نمایند.

اخذ معافیت تحصیلی برای دومین بار

در ضمن اگر شما یک‌بار از معافیت تحصیلی استفاده کرده‌اید و بدون گذراندن دوره سربازی مجدداً قصد دارید در دانشگاه ثبت‌نام کنید باید به نکات زیر توجه داشته باشید:

• اگر فقط یک‌بار انصراف داده باشید و بعد از انصراف طی کمتر از یک سال مجدداً در دانشگاه پذیرفته شوید می‌توانید با معافیت تحصیلی قبلی به تحصیلات خود ادامه دهید. مگر اینکه مدرک معادل مقطع تحصیلی پایین‌تر دریافت نمایید. در این صورت دیگر برای شما معافیت تحصیلی صادر نخواهد شد.
• اگر از دانشگاه اخراج شده باشید، دیگر معافیت تحصیلی برای شما صادر نمی‌شود.
• برای هر مقطع فقط یک‌بار معافیت تحصیلی صادر می‌شود حتی اگر در رشته‌ای دیگر باشد؛ یعنی اگر شما در دوره کاردانی ثبت‌نام کرده باشید، بعد از اتمام تحصیلات خود فقط درصورتی‌که برای کارشناسی ناپیوسته اقدام کنید می‌توانید از معافیت تحصیلی استفاده کنید، اما برای کاردانی، کارشناسی پیوسته، کارشناسی ارشد پیوسته و دکترای پیوسته معافیت صادر نخواهد شد و به همین ترتیب اگر در کارشناسی فارغ‌التحصیل شوید فقط می‌توانید برای کارشناسی ارشد ناپیوسته معافیت بگیرید و نمی‌توانید برای کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد پیوسته و دکترای پیوسته معافیت بگیرید و به همین ترتیب.

شرط مدرک برای ثبت‌نام دانشگاه

در هر یک از مقاطع دانشگاهی که تصمیم به ادامه تحصیل دارید باید نهایتاً تا قبل از شروع ترم جدید موفق به اخذ مدرک مقطع تحصیلی قبلی شوید؛ یعنی برای مقطع دکتری باید مدرک کارشناسی ارشد داشته باشید و برای مدرک کارشناسی ارشد به مدرک کارشناسی نیاز دارید.

برای ورود به مقطع کاردانی ناپیوسته، کارشناسی، کارشناسی ارشد پیوسته و دکترای حرفه‌ای که بعد از گرفتن دیپلم اقدام می‌کنید، گذراندن دوره پیش‌دانشگاهی شرط است و اگر محصل نظام قدیم آموزشی بوده‌اید باید دیپلم نظام قدیم داشته باشید.

با مدرک هنرستان نظام قدیم، دیپلم نظام جدید (سه سال دبیرستان)، کاردانش و فنی و حرفه‌ای می‌توان برای مقطع کاردانی پیوسته ثبت‌نام نمود.

توجه داشته باشید آنچه در اینجا ذکر شد حداقل مدرک موردنیاز است اما شما می‌توانید با مدرکی بالاتر از آن نیز برای مقطع تحصیلی مدنظر خود ثبت‌نام کنید؛ مثلاً حداقل مدرک موردنیاز برای ثبت‌نام در مقطع کارشناسی پیوسته، پیش‌دانشگاهی است اما اگر شما دوره پیش‌دانشگاهی را نگذرانده‌اید اما مدرک کاردانی پیوسته دارید می‌توانید با همان مدرک کاردانی برای کارشناسی پیوسته ثبت‌نام کنید.

ضرورت گذراندن پیش‌دانشگاهی

همان‌طور که در بخش قبلی توضیح داده شد، گذراندن مقطع پیش‌دانشگاهی صرفاً برای کاردانی ناپیوسته، کارشناسی و کارشناسی ارشد پیوسته ضرورت دارد.

درصورتی‌که فارغ‌التحصیل هر یک از دوره‌های فنی و حرفه‌ای، کاردانش و یا هنرستان نظام قدیم هستید می‌توانید برای دوره‌های کاردانی پیوسته که در اکثر دانشگاه‌ها تدریس می‌شود و نیازی به کنکور نیز ندارند اقدام کنید.

در ضمن حتی اگر شما دوره پیش‌دانشگاهی را نگذرانده‌اید، اما مدرک کاردانی پیوسته را اخذ کرده‌اید، می‌توانید با همان مدرک برای مقاطعی که نیاز به مدرک پیش‌دانشگاهی دارند ثبت‌نام کنید. درواقع مدرک کاردانی شما به‌جای آن عمل خواهد کرد.

شرایط تحصیل در دانشگاه برای افراد شاغل و یا با فرصت محدود

اگر شاغل هستید و یا به هر دلیلی نمی‌توانید وقت کافی برای شرکت در کلاس‌های دانشگاه صرف کنید، تحصیل در دانشگاه‌های مجازی و یا پیام نور را به شما پیشنهاد می‌کنیم.

تحصیل غیرحضوری

در دانشگاه‌های غیرحضوری (مجازی) کلاس برگزار نمی‌شود و شما از طریق فایل ویدئویی که مدرس مربوطه بر روی وب‌سایت دانشگاه قرار می‌دهد دروس را فرا خواهید گرفت. شما فقط در زمان امتحانات ملزم به حضور در مکان دانشگاه هستید. در این روش تحصیل امکان رفع اشکال و پرسش از استاد نیز وجود دارد. در ضمن به دلیل عدم نیاز به تشکیل کلاس، شهریه آن از سایر دانشگاه‌ها کمتر است که مقدار آن توسط هر مرکز به‌صورت جداگانه اعلام می‌شود. اطلاعات کامل‌تر را می‌توانید در مطلب «شرایط تحصیل از راه دور» مطالعه کنید.

پیام نور

در دانشگاه پیام نور حضور در کلاس الزامی نیست و شما می‌توانید در کنار تحصیل، به کار نیز اشتغال داشته باشید. این دانشگاه کنکور خود را از مقاطع تحصیلی کاردانی و کارشناسی برداشته و هم‌اکنون فقط برای مقطع تحصیلی کارشناسی ارشد از طریق کنکور دانشجو می‌پذیرد.

اگر قصد دارید در مقطع کاردانی و یا کارشناسی در دانشگاه پیام نور ثبت‌نام کنید باید دفترچه راهنمای ثبت‌نام دانشگاه بر اساس سوابق تحصیلی را از وب‌سایت رسمی سازمان سنجش دریافت و بر اساس آن اقدام نمایید.

دانشگاه پیام نور علاوه بر ثبت‌نام برای کنکور و ثبت‌نام بر اساس سوابق تحصیلی (معدل)، برای دوره‌های فراگیر نیز ثبت‌نام دارد که در مطلب «ثبت‌نام فراگیر پیام نور» می‌توانید با آن آشنا شوید.

ثبت‌نام دانشگاه با مدرک معادل

ادامه تحصیل در دانشگاه با مدرک معادل بحث مفصلی دارد که در مطلب «مدرک معادل و ادامه تحصیل» به آن پرداخته شده است.

پرسش و پاسخ درباره عبارت “شرایط ثبت‌نام دانشگاه”

پرسش ۱: شرایط ثبت‌نام در دانشگاه چیست؟

پاسخ: شرایط ثبت‌نام در دانشگاه به‌طور کلی شامل موارد زیر است:

• مدرک تحصیلی قبلی: برای ثبت‌نام در مقاطع بالاتر، مانند کارشناسی، باید مدرک دیپلم و برای مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری باید مدارک قبلی مرتبط ارائه شود.
• شرایط سنی: برخی از دانشگاه‌ها ممکن است محدودیت سنی برای پذیرش دانشجویان داشته باشند.
• مدارک شناسایی: مانند کارت ملی، شناسنامه، عکس و سایر مدارک مورد نیاز.
• نتایج آزمون: برای پذیرش در بسیاری از دانشگاه‌ها، نتایج کنکور (برای مقاطع کارشناسی) یا آزمون‌های مخصوص (برای مقاطع ارشد و دکتری) مورد نیاز است.
• سوابق تحصیلی: در دانشگاه‌هایی که پذیرش بدون کنکور دارند، سوابق تحصیلی (نمرات دیپلم یا کارشناسی) اهمیت دارند.

پرسش ۲: آیا ثبت‌نام در دانشگاه‌های دولتی و خصوصی شرایط متفاوتی دارد؟

پاسخ: بله، ثبت‌نام در دانشگاه‌های دولتی و خصوصی شرایط متفاوتی دارد. در دانشگاه‌های دولتی:

• پذیرش معمولاً از طریق کنکور سراسری انجام می‌شود.
• برای برخی رشته‌ها، سوابق تحصیلی هم ممکن است معیار پذیرش باشند.
• هزینه‌های تحصیل (شهریه) معمولاً پایین‌تر است.

در دانشگاه‌های خصوصی:

• پذیرش ممکن است از طریق آزمون داخلی دانشگاه یا سوابق تحصیلی باشد.
• شهریه در دانشگاه‌های خصوصی معمولاً بالاتر از دانشگاه‌های دولتی است.
• برخی دانشگاه‌های خصوصی ممکن است پذیرش بدون کنکور را برای رشته‌های خاص داشته باشند.

پرسش ۳: چه مدارکی برای ثبت‌نام در دانشگاه نیاز است؟

پاسخ: مدارک مورد نیاز برای ثبت‌نام در دانشگاه معمولاً شامل موارد زیر است:

• کپی مدرک تحصیلی قبلی: مانند دیپلم برای مقطع کارشناسی یا مدرک کارشناسی برای مقطع ارشد.
• کپی کارت ملی و شناسنامه: برای احراز هویت.
• عکس پرسنلی: معمولاً چند قطعه عکس برای ثبت‌نام لازم است.
• مدارک تکمیلی: مانند گواهی پایان دوره خدمت نظام وظیفه (برای داوطلبان مرد)، کارنامه آزمون (در صورت نیاز به آزمون)، و سایر مدارک خواسته‌شده توسط دانشگاه.
• فرم‌های ثبت‌نام آنلاین: که از طریق سایت دانشگاه باید تکمیل و ارسال شود.

پرسش ۴: آیا برای ثبت‌نام در دانشگاه‌های دولتی نیاز به آزمون است؟

پاسخ: بله، برای بیشتر دانشگاه‌های دولتی، به‌ویژه برای مقطع کارشناسی، نیاز به شرکت در آزمون کنکور سراسری است. در این آزمون، داوطلبان باید در رشته‌های مختلف شرکت کنند و بر اساس رتبه کسب‌شده، برای رشته‌های مورد نظرشان پذیرش خواهند شد. برای مقاطع ارشد و دکتری نیز معمولاً آزمون‌های اختصاصی برای هر رشته برگزار می‌شود.

پرسش ۵: آیا دانشگاه‌های غیرانتفاعی شرایط ثبت‌نام متفاوتی دارند؟

پاسخ: بله، دانشگاه‌های غیرانتفاعی معمولاً شرایط ثبت‌نام متفاوتی دارند:

• برخی از دانشگاه‌های غیرانتفاعی پذیرش بدون کنکور دارند و تنها بر اساس سوابق تحصیلی اقدام به پذیرش دانشجویان می‌کنند.
• در بسیاری از موارد، دانشگاه‌های غیرانتفاعی آزمون‌های داخلی برگزار می‌کنند که داوطلبان باید در آن‌ها شرکت کنند.
• شهریه در دانشگاه‌های غیرانتفاعی معمولاً بالاتر از دانشگاه‌های دولتی است، اما در مقایسه با دانشگاه‌های خصوصی هزینه‌ها معمولاً کمتر است.

پرسش ۶: آیا برای ثبت‌نام در دانشگاه‌های پیام نور نیاز به آزمون است؟

پاسخ: برای ثبت‌نام در دانشگاه‌های پیام نور، معمولاً نیاز به شرکت در آزمون سراسری کنکور نیست. دانشگاه پیام نور پذیرش خود را به دو صورت انجام می‌دهد:

• پذیرش از طریق کنکور سراسری: برای برخی از رشته‌ها ممکن است نیاز به کنکور باشد.
• پذیرش بر اساس سوابق تحصیلی: برای بسیاری از رشته‌ها، پذیرش از طریق سوابق تحصیلی انجام می‌شود و داوطلبان می‌توانند بدون شرکت در کنکور وارد دانشگاه شوند.

پرسش ۷: آیا ثبت‌نام در دانشگاه آزاد اسلامی نیاز به آزمون دارد؟

پاسخ: برای ثبت‌نام در دانشگاه آزاد اسلامی، بسته به مقطع تحصیلی و رشته انتخابی، شرایط متفاوتی وجود دارد:

• مقطع کارشناسی: برای بسیاری از رشته‌ها، پذیرش از طریق کنکور سراسری انجام می‌شود. اما برخی رشته‌ها هم ممکن است پذیرش بدون کنکور داشته باشند.
• مقطع کارشناسی ارشد و دکتری: معمولاً پذیرش در این مقاطع از طریق آزمون‌های اختصاصی دانشگاه آزاد اسلامی انجام می‌شود.
• پذیرش بدون کنکور: دانشگاه آزاد برای برخی رشته‌ها (به‌ویژه در مقطع کارشناسی) پذیرش بدون کنکور را نیز دارد.

پرسش ۸: آیا در ثبت‌نام دانشگاه محدودیت سنی وجود دارد؟

پاسخ: در بیشتر دانشگاه‌ها محدودیت سنی برای ثبت‌نام در مقاطع کارشناسی وجود ندارد. با این حال، برای برخی مقاطع تحصیلی مانند کارشناسی ارشد و دکتری، دانشگاه‌ها ممکن است محدودیت سنی اعمال کنند یا در برخی رشته‌ها (مثل پزشکی و دندانپزشکی) شرایط سنی خاصی وجود داشته باشد. بنابراین، داوطلبان باید شرایط سنی دانشگاه مورد نظر خود را بررسی کنند.

پرسش ۹: آیا برای ثبت‌نام در دانشگاه‌ها نیاز به پرداخت هزینه است؟

پاسخ: بله، برای ثبت‌نام در دانشگاه‌ها معمولاً هزینه‌هایی وجود دارد که ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• شهریه: برای دانشگاه‌های غیرانتفاعی، آزاد و پردیس‌های خودگردان، شهریه در نظر گرفته می‌شود که بسته به رشته و دانشگاه متغیر است.
• هزینه ثبت‌نام: برخی دانشگاه‌ها ممکن است برای ثبت‌نام هزینه‌ای دریافت کنند که معمولاً در مراحل اولیه ثبت‌نام پرداخت می‌شود.
• هزینه‌های دیگر: مانند هزینه کتاب، آزمایشگاه و تجهیزات آموزشی که ممکن است در طول تحصیل وجود داشته باشد.

پرسش ۱۰: ثبت‌نام دانشگاه‌ها آنلاین است یا حضوری؟

پاسخ: امروزه بیشتر دانشگاه‌ها فرآیند ثبت‌نام را به‌صورت آنلاین ارائه می‌دهند. داوطلبان می‌توانند از طریق سایت دانشگاه فرم‌های ثبت‌نام را تکمیل کرده و مدارک خود را ارسال کنند. با این حال، در برخی موارد ممکن است برای تکمیل فرآیند ثبت‌نام نیاز به حضور حضوری در دانشگاه باشد، به‌ویژه برای ارائه مدارک اصل و تکمیل مراحل اداری.

پرسش ۱۱: آیا ثبت‌نام در دانشگاه‌ها محدود به یک زمان خاص است؟

پاسخ: بله، معمولاً ثبت‌نام در دانشگاه‌ها در زمان‌های مشخصی انجام می‌شود. این زمان‌ها معمولاً به‌طور رسمی توسط دانشگاه اعلام می‌شود. برای دانشگاه‌های دولتی، ثبت‌نام برای کنکور سراسری در تاریخ‌های مشخصی است و پس از آن، دانشگاه‌ها فراخوان پذیرش را اعلام می‌کنند. برای دانشگاه‌های غیرانتفاعی و خصوصی، ثبت‌نام معمولاً در دو یا سه نوبت انجام می‌شود، مانند ثبت‌نام در بهار، تابستان یا زمستان.

پرسش ۱۲: آیا بعد از ثبت‌نام امکان تغییر رشته وجود دارد؟

پاسخ: امکان تغییر رشته بعد از ثبت‌نام در دانشگاه بستگی به شرایط دانشگاه و مقررات داخلی آن دارد. در برخی دانشگاه‌ها، دانشجویان می‌توانند پس از گذشت یک یا دو ترم، رشته تحصیلی خود را تغییر دهند. این تغییر رشته معمولاً مشروط به داشتن شرایط خاص، مانند داشتن معدل بالای ۱۴ و عدم محدودیت ظرفیت رشته جدید است. دانشجویان باید از طریق واحد مشاوره یا ثبت‌نام دانشگاه شرایط تغییر رشته را جویا شوند.